– Aytyapman-ku, menga hali pul yuborishgani yo‘q…
– E qanaqasiga pul yuborishardi! – dedi missis Xoll.
– Lekin hozir cho‘ntagimda bir oz…
– Uch kun avval bir tiyinim ham yo‘q degan edingiz-ku.
– Hozir undan ko‘ra ko‘proq topdim.
– Oho! – degan tovush eshitildi peshtaxta oldidan.
– Qayerdan pul topganingizni bilsak bo‘ladimi? – dedi missis Xoll.
Bu gap musofirga yoqmadi chogi, u depsindi.
– Bu bilan nima demoqchisiz? – so‘radi u.
– Bu pul sizga qayoqdan kelib qolganini bilmoqchiman, xolos, – dedi missis Xoll. – Sizga nonushta tayyorlashdan, umuman, siz uchun biron narsa qilishdan avval, men anglamaydigan, hech kim ham tushunmaydigan, lekin hammamiz ham anglashni istaydigan ba’zi bir narsalarni izohlab berishingizni so‘rardim. Men yuqoridagi kresloni nima qilganingizni, nega xonangiz bo‘m-bo‘sh bo‘lib qolgani-yu, keyin qanday qilib qaytadan u yerga kirib olganingizni bilmoqchiman. Ijarachilarimning hammasi eshikdan kirib, eshikdan chiqishadi: uyimda shunday tartib o‘rnatilgan. Siz bo‘lsangiz, boshqacha yo‘l tutyapsiz, men esa xonaga qanday kirib-chiqishingizni bilgim keladi. Yana…
Noma’lum kishi birdaniga qo‘lqopli qo‘lini ko‘tarib, mushtini tugdi-da, yer tepinib «to‘xtang!» – deb baqirdi, baqirganda ham shunday jazavaga tushib baqirdiki, missis Xoll shu ondayoq jim bo‘lib qoldi.
– Mening kim ekanligimni va nima ish bilan shug‘ullanayotganligimni tushunmaysiz, – dedi u. – Hozir sizga ko‘rsataman. Xudo haqi, ko‘rsataman! – Shu so‘zlarni aytarkan, u qo‘lini basharasiga olib borib, shu zahoti tortib oldi. Yuzining o‘rtasida qopqora bo‘lib chuqurlik ochilib qoldi. – Mana, ushlang, – shunday deb musofir missis Xoll tomon qadam tashladi-da, uning qo‘liga allanimani tutqizdi. Uning o‘zgarib ketgan basharasidan ko‘z uza olmagan missis Xoll u tutqizgan narsani beixtiyor qo‘liga oldi. Keyin olgan narsasining nima ekanini ko‘rgach, dod deb yubordi-da, uni yerga uloqtirib, orqasiga tisarila boshladi. Polga burun – noma’lum kishining pushti rang, yaltiroq burni yumalab ketdi.
Keyin musofir ko‘zoynagini olgan edi, yig‘ilganlarning hammasi hayratdan baqrayib qolishdi. U shartta shlyapasini yechdi-da, g‘azab bilan bakenbardi hamda bintlarni yulqib tashlay boshladi. Bakenbardi bilan bintlar darrov ko‘chib qo‘ya qolmadi. Kishilar dahshatdan tirrakday qotib qolishdi.
– Yo alhazar! – deb yubordi allakim.
Nihoyat, bintlar uzilib tushdi.
Shu mahal yig‘ilganlarning ko‘z o‘ngida namoyon bo‘lgan manzara kutilgandan ham ko‘ra dahshatliroq edi. Ajablanib og‘zini ochib turgan missis Xoll o‘takasi yorilib baqirib yubordi-yu, eshik tomon yugurdi. Hamma irg‘ib o‘rnidan turib ketdi. Odamlar jarohat, mayib-majruhlikni, ya’ni ko‘z bilan ko‘rish mumkin bo‘lgan dahshatli manzarani kutishgandi, biroq bunday qarasalar, hech nima yo‘q. Bintlar bilan yasama soch o‘sha yerda turgan odamlarning yuziga tegay deb qovoqxona peshtaxtasiga kelib tushdi. Hamma bir-birini bosib-yanchib zinapoya oldidan ura qochdi, chunki mehmonxona ostonasida tuturuqsiz gaplar gapirib, paltosining yoqasigacha odam shaklida bo‘lgan bir ko‘laga turardi, undan yuqorida esa hech nima yo‘q edi. Ha, ha, hech nima yo‘q edi! Ayping aholisi «Aravakash» qovoqxonasidan kelayotgan qiy-chuv, shovqin-suronni eshitdi va u yerda o‘tirgan odamlarning zing‘illab qochib chiqishayotganini ko‘rdi. Xaloyiq missis Xollning yiqilgani va janob Teddi Xenfri unga qoqilib ketmay deb ustidan sakrab o‘tganini ko‘rdi. Keyin ular shovqin-suronni eshitib, oshxonadan yugurib chiqqan va birdaniga boshsiz musofirga duch kelgan Millining dahshatli chinqirig‘ini eshitdilar.
So‘ng oqsoch qiz birdan jim bo‘lib qoldi.
Shundan keyin ko‘chadagilarning hammasi – qandolatfurush, merganbozlik do‘konining egasi va uning yordamchisi, arg‘imchoqlarning xo‘jayini, bolalar va qizchalar, qishloq oliftalari, mahalliy oyimchalar, munkaygan chollar va fartuk tutgan lo‘lilar qovoqxona tomon yopirilishdi. Oradan bir daqiqa ham o‘tmay, missis Xollning qovoqxonasi oldida qirqqa yaqin kishi to‘plandi, olomon tobora ko‘payib borar, hamma shovqin-suron qilar, ovozlarini barala qo‘yib baqirar, chinqirar, savol so‘rashar, undoq emasmikan, mundoq emasmikan, deb «fol» ochishardi. Hech kim bir-birining gapiga quloq solmas, hamma baravariga gapirardi – haqiqiy qiyomat-qoyimning o‘zginasi edi. Bir necha kishi deyarli behush yotgan missis Xollni o‘rnidan turg‘izib, uni suyab turishardi. Qiy-chuv orasida voqeaga shohidlardan biri boshqalardan ko‘ra qattiqroq baqirishga urinib, aqlga to‘g‘ri kelmaydigan narsalarni gapirardi.
– Jodugar!
– U nima qilib qo‘ydi o‘zi?
– Oqsochni yarador qildi.
– Ularga pichoq olib yugurdi, chog‘i.
– Quruq so‘z emas, haqiqatan ham boshsiz ekan.
– Boshsiz deyapmiz-ku, axir!
– Bo‘lmagan gap, biror fokus-mokus bo‘lsa kerak.
– Bintlarni yechgan zahoti…
Ochiq turgan eshikdan mo‘ralamoqchi bo‘lgan olomondan jonli pona hosil bo‘lgandi. «Pona»ning qovoqxona tomondagi «qirra»sida eng dovyurak kishilar turardi.
– U ostonada turgandi. Birdan qiz chinqirib yubordi, u o‘girilib qaradi, qiz bo‘lsa, ura qochib qoldi. U qizning ketidan quvib ketdi. Bir daqiqada hamma ish saranjom bo‘ldi. Shundan so‘ng u bir qo‘lida pichoq, ikkinchisida bir bo‘lak non bilan orqasiga qaytdi-da, xuddi bir narsaga qarab turgandek to‘xtab qoldi. Hozirgina bo‘ldi shu ish. U anovi eshikka kirib ketdi. Sizga aytyapman-ku: unda bosh degan narsadan nom-u nishon yo‘q. Bir daqiqacha oldinroq kelganingizda, o‘zingiz…
Orqa qatorda harakat boshlandi. Hikoyachi jim bo‘ldi-da, jangovar qiyofada uy tomon kelayotgan kichkinagina to‘daga yo‘l berib, chetga chiqdi. To‘daning boshida qip-qizarib ketgan janob Xoll shaxdam qadam tashlardi, keyin politsiyachi Bobbi Jeffers va nihoyat, ehtiyot yuzasidan eng orqaga o‘tib olgan Uojers kelardi. Ularning qo‘lida noma’lum kishini qamoqqa olish haqida buyruq bor edi.
Odamlar bir-birlariga gal bermay, ularni so‘nggi yangiliklardan xabardor qilardilar, biri bir narsa deb qichqirsa, ikkinchisi tamoman boshqa narsani aytardi.
– Boshi bormi yoki yo‘qligidan qat’iy nazar, – dedi Jeffers, – menga uni qamoqqa olish to‘grisida buyruq berishdi, men ana shu buyruqni ado etaman.
Janob Xoll zinapoyadan chiqib to‘g‘ri mehmonxonaga bordi-da, eshikni ochdi.
– Politsiya kapitani, – dedi u, – qani o‘z burchingizni ado eting.
Mehmonxonaga avval Jeffers, uning orqasidan Xoll va oxirida Uojers kirdi. Nim qorong‘ilikda ular bir qo‘lida yeb tugatilmagan non, ikkinchi qo‘lida pishloq tutgan boshsiz musofirni ko‘rdilar; uning ikkala qo‘lida ham qo‘lqop bor edi.
– Mana, u, – dedi Xoll.
– Yana bu qanaqasi bo‘ldi? – degan zardali ovoz eshitildi yoqa ustidagi bo‘shliqdan.
– Men to shu kungacha sizga o‘xshagan odamni ko‘rmagan edim, afandim, – dedi Jeffers. – Lekin boshingiz bormi yoki yo‘qmi, baribir, buyruqda «tutib kelinsin!» deyilgan, xizmat burchi esa men uchun…
– Yaqinlashmang! – bir qadam orqaga chekinib qichqirdi musofir.
U shu zahoti non bilan pishloqni polga uloqtirdi. Janob Xoll stol ustidagi pichoqni o‘z vaqtida olishga zo‘rg‘a ulgurdi. Noma’lum kishi chap qo‘lqopini yechib, u bilan Jeffersning basharasiga bir urdi. Jeffers buyruq haqidagi gaplarni darhol to‘xtatib, bir qo‘li bilan ko‘rinmas qo‘lning panjasidan tutib, ikkinchi qo‘li bilan ko‘rinmaydigan bo‘yniga chang soldi. Shu mahal u oyog‘iga qattiq bir tepki yedi-yu, og‘riqdan voy-voylab yubordi, lekin o‘ljasini qo‘yib yubormadi. Xoll darvozabon rolini bajarayotgan Uojersga stol ustidan pichoq uzatib, o‘zi Jeffersga yordam bermoqchi bo‘ldi. Shiddatli olishuv mahalida muxoliflar stulga borib urilishdi, stul taraqlab bir tarafga surilib ketdi va har ikkalasi polga yiqildi.
– Oyog‘idan ushlang uni, – deb pishilladi Jeffers, tishlarini g‘ijirlatib.
Uning amrini bajarmoqchi bo‘lgan janob Xoll ko‘kragiga qattiq bir tepki yeb, bir daqiqa chamasi o‘ziga kelolmay turdi, janob Uojers esa boshsiz kishining Jeffersdan ustun kela boshlaganini ko‘rib, qo‘lida pichoq bilan eshik tomonga chekindi va u yerda janob Xaksters hamda qonun va tartib qo‘riqchisiga yordamga shoshilayotgan sidderbrijlik izvoshchiga to‘qnash keldi. Shu daqiqada tokchadagi shishalar polga to‘kilib chil-chil sindi-yu, uy qo‘lansa hidga to‘ldi.
Вы ознакомились с фрагментом книги.
Для бесплатного чтения открыта только часть текста.
Приобретайте полный текст книги у нашего партнера:
