Пераслед мінулага

2

У календары застаўся апошні тыдзень кастрычніка. З самай раніцы з’явілася халоднае белае сонца. На цёмных голых галінках і жоўтай лістоце віселі празрыстыя кроплі ўчорашняга дажджу. У поўным маўчанні рухаліся хмары. У нізінах тонкім пластом лунаў густы туман, а жоўтая трава яшчэ больш прыпала да сырой зямлі. Рэдкае чырыканне аселых птушак стала бедным і нязвыклым. Шэрая хвалістая вуліца быццам яшчэ спала, хоць у старых хатах ужо тапталіся людзі. Ціха, па-асенняму змрочна было ў вёсцы.

На світанні Юрый Люты ўжо хадзіў па дому. Пасля моцнага і здаровага сну, падмацаваўшыся сняданкам, ён збіраў сябе на шпацыр. Яго твар яшчэ выглядаў сонным і стомленым, але ў целе адчувалася бадзёрасць, а думкі прагнулі новых прыгод. Мужчына больш не хацеў проста ляжаць, а хацеў хадзіць і дзейнічаць. Раптоўнае натхненне падказала яму заняцца любімай справай. Ён цёпла апрануўся, на плячо павесіў чорную сумку, у якой ляжаў фотаапарат, і выйшаў на двор. Фота-відэапрылада, на якую ён збіраў больш за год, цяпер магла зафіксаваць усё тое, што чалавечая памяць не змагла б з выразнасцю запомніць, усё тое, што хутка знікала перад вачамі. Яму не прыйдзецца стаяць з мальбертам у холад, у дождж – у непагоду ён мог пісаць карціны дома, з фатаграфіі. Юрый браў нейкую частку здымка і пераносіў яе на палатно, змешваючы са сваімі ідэямі, ствараючы такім чынам новую ілюстрацыю.

Юрый Люты выйшаў на двор разам з катом. Паветра было свежае і прахалоднае. Яно абуджала сілы і дух у чалавечым целе. Перш за ўсё Юрый выпусціў сваіх дамашніх птушак з зачыненага памяшкання, пакарміў іх. Рыжы кот ішоў за гаспадаром. Юрый выйшаў за веснічкі, гадаванец рушыў услед за ім. Аднак, калі Юрый ступіў на дарогу, Рыжык адразу ж сеў ля абочыны і паглядзеў на гаспадара так, быццам прасіў яго не сыходзіць. Мужчына падышоў, пагладзіў жывёлу і, ціха і нетаропка, накіраваўся да ракі праз усю вёску.

Жвіровая дарога павяла Юрыя ўздоўж палёў, дзе да вайны па краях вуліцы стаялі прыгожыя жывыя хаты. Затым дарога правяла Юрыя праз хмызнякі і трохі павярнула ў бок, прывяла да ўчастку Дзмітрыя Янчанкі. Юрый Люты, заўважыўшы ў двары невялікую постаць Дзмітрыя, прыпыніўся ля плота. На час ён адклаў свай шпацыр да ракі, бо захацеў пагаварыць з сябрам.

Разам з усходам сонца загудзеў легкавы аўтамабіль Дзмітрыя Янчанкі. Мужчына ў чыстай зялёнай робе і чорнай шапцы бадзёра хадзіў па двары, бегла аглядаў машыну, шукаў драпіны на чорнай фарбе. Дзмітрый па сваёй прыродзе быў спакойным і стрыманым чалавекам. Часам ён быў занадта ўпартым. Кожны будні дзень, а бывала і ў выхадны, ён адпраўляўся ў пасёлак Санцычы, дзе працаваў кіроўцам грузавой машыны ў час збожжаўборачнай пары, а цяпер, калі глеба яшчэ заставалася мяккай, працаваў на трактары, апрацоўваючы палі і падрыхтоўваючы іх да пасеву азімых культур.

Янчанка адышоў ад аўтамабіля і незадаволена зірнуў на жорсткае святло світанка, якое прабівалася скрозь падлеткавыя хвоі. Затым ён хутка адвёў погляд і голымі пальцамі ўзяўся за вароты. Далоні адчулі холад, а ўсё нутро адчула, як памянялася надвор'е. Дзмітрый прадставіў, як зусім хутка адужэе вільготны паўночны вецер, а за ім замест дажджу пойдзе снег. Сёння было холадна і мокра. Дні станавіліся карацей. Янчанку не падабалася гэтая змена адыходзячай восені, бо з прыходам снежна-дажджлівых перападаў атрымлівалася мала працоўных спраў, як на рабоце, так і дома. Ён любіў чымсьці заняць сябе. Дзень сядзець і глядзець тэлевізар – гэта не пра яго. Ён заўсёды шукаў сабе працу, нейкі фізічны занятак. Нават зімой, у завіруху, Дзмітрыю не ляжалася на канапе. Рукі свярбелі ад гультайства, і ён заходзіў у гараж або хадзіў па двары ў пошуках працы. Калі дома рабіць не было чаго, у мужчыне абуджалася жаданне дапамагчы самай пажылой жыхарцы вёскі, Валянціне Пруцік. Ён чысціў ад снегу заезд да яе двара, а то і дроў у хату мог занесці. Нават яго жонка Галіна не магла прыпыніць яго працавітасць хоць на пару дзён. Няўседлівы муж праводзіў з ёй толькі паўдня, а потым сыходзіў па сваіх справах. А калі дні станавіліся даўжэй, Дзмітрый не пераставаў шукаць сябе ў іншых. У прыклад, часцей заходзіў у госці да Юрыя не толькі пагаварыць, але і адшукаць у яго працы, дапамагчы інваліду з якой-небудзь цяжкай працай. Вось, мінулым летам, Дзмітрый лазіў на дах Лютага, дапамагаў яму мяняць ліст шыферу. А гэтым летам скошваў траву не толькі ў сябе ў двары, але і падстрыгаў двары іншых. І як бы не раздражняла Галіну валанцёрства мужа і яго адсутнасць дома, яна ніяк не магла змяніць яго празмерную цягу да працы. Толькі ў маладосці, да нараджэння першага дзіцяці, яны шмат праводзілі разам часу: падарожнічалі за мяжу, ездзілі ў розныя гарады на святы да сяброў.

Юрый Люты падышоў да варотаў і першым загаварыў:

– Добрай раніцы!

– Вітаю, Юрась! – адказаў Дзмітрый Янчанка, – А ты куды ў такую рань?

– Да ракі. Трэба нешта сфатаграфаваць. Зараз, у такі час, калі раніцай усё прачынаецца, можна адшукаць прыгожае. Я не павінен гэта прапусціць…

Дзмітрый толькі ўсміхнуўся і паспешліва расчыніў драўляныя цёмныя вароты. А Юрый ціха дадаў:

– Рака зараз спакойная, змрочная…

– Там, уздоўж ракі, вады шмат. Не патані ў балотах! – казаў Янчанка, адыходзячы да машыны, – Табе б з правага боку зайсці, з кургана, дзе вузка. Ну, трэба будзе на тое месца ў сезон на рыбалку як-небудзь з'ездзіць!

Дзмітрый Янчанка сеў у машыну, выехаў з двара і спыніўся ля дарогі. Ён не глушыў рухавік чорнага красовера, хутка выйшаў з аўтамабіля і паправіў шапку, якая хавала яго залысіну. Мужчына цяпер чакаў жонку, якую трэба было па дарозе падвезці да аўтобуснага прыпынку. Галіна заўсёды збіралася ў дарогу павольна, быццам не заўважала часу. Ёй было ўсё роўна: яны збіраюцца да дзяцей у госці, ці ў лес за грыбамі, ці проста ў гарадскую краму за пакупкамі – муж заўсёды доўга стаяў ля аўтамабіля і пазіраў на гадзіннік. Часам рабілася так, што з-за сваёй марудлівасці Галіна спазнялася на аўтобус, і Дзмітрыю даводзілася везці каханую да наступнага прыпынку або да самага горада, да самай работы. У такія моманты ён прыязджаў на сваю работу не своечасова і атрымліваў вымову. Нягледзячы на тое, што слабахарактарны муж быў трохі злы на Галіну, ён усё ж не крычаў на яе. З крыўдай у мяккім голасе ён казаў ёй, што ў наступны раз яна пойдзе на работу пешшу. Але Галіна ўспрымала яго крыўдлівыя словы як пустое, як раздражненне пачуццяў, не надаючы ім вялікага значэння.

З замужжа і да пачатку вайны Галіна Янчанка працавала паштальёнам у родным пасёлку. А пасля вайны, калі ад пасёлка амаль нічога не засталося, яна ўладкавалася працаваць у гарадское паштовае аддзяленне. Аднак, нягледзячы на гэта, яна не змагла адпусціць родных аднавяскоўцаў ад сябе. У зімовы час Галіна ўсё часцей брала на сябе нескладаную працу, каб паштовы аўтамабіль не заязджаў у Боркі. Яна сама прывозіла ў вёску лісты і газеты. Любіла прайсціся па хатах і пагутарыць з людзьмі. Але ўжо праз месяц яе адправяць на пенсію, што стане вялікім палягчэннем для яе мужа, які не любіў чакаць яе ў раніцу, якому надакучвалі яе спазненні. Ён дагэтуль не прывык да яе работы ў горадзе. Аднак пухлая і невысокая жанчына Галіна перажывала. Яна баялася пенсіі, баялася сыходзіць з работы. Жанчына з вялікай цяжкасцю адлічвала апошнія працоўныя дні.

Дзмітрый Янчанка зачыніў вароты, стаў ля пярэдніх колаў аўтамабіля і з незадаволеным выглядам пазіраў: то на наручны гадзіннік, то на карычневыя дзверы свайго цаглянага дома, то на апошняе лісце саду, то на Юрыя Лютага, які казаў пра розныя дробязі. У гэтыя хвіліны Дзмітрыю было не да размоў. Ён адказваў коратка і ціха, згаджаўся з усім, што чуў. Усё з-за таго, што ў яго галаве зарадзілася невясёлая думка, якая прымушала задацца пытаннем: няўжо Галіна зусім забылася пра яго, няўжо яму прыйдзецца вярнуцца ў дом, каб падагнаць жонку, злавацца і злаваць яе?

– Ну… Дзе ж яна? – міжволі вырвалася з тонкіх вуснаў Дзмітрыя, ён зноў паглядзеў на гадзіннік.

Яму здавалася, што сонца стала ярчэй прабівацца скрозь лес, паднялося нашмат вышэй. Трапятала сэрца, згасала надзея на своечасовы ад'езд.

Дзмітрый адчуваў раздражненне і незадаволенасць, а Юрый Люты адчуў незразумелую трывогу і смуту гэтай раніцы. Мужчыны стаялі тварам да дома, кожны думаў пра сваё. Яны зусім не чулі, як ззаду набліжаліся асцярожныя крокі Лебедзева.

– Ёлкі-палкі. Зноў? – загучаў тонкі голас Аляксандра Лебедзева, – Зноў Галіна збіраецца, як на спатканне? – з нейкай іроніяй вымавіў ён і пачухаў далонню сівое кароткае шчацінне.

Янчанка і Люты хутка павярнуліся на знаёмы голас і працягнулі аднавяскоўцу правую руку для вітання.

Да іх падышоў шасцідзесяцішасцігадовы Аляксандр Лебедзеў, невысокі мужчына з шэрай кепкай на лысай галаве. Круглая галава кіўнула, тонкі выцягнуты нос засіпеў, а хвалістыя вусны расцягнуліся ад усмешкі. Цела Лебедзева выглядала спартыўным, як у дарослых спартсменаў па лёгкай атлетыцы, і, нягледзячы на свой узрост, мужчына працягваў займацца спортам. Амаль кожную раніцу ён апранаў спартыўны цёмна-сіні касцюм, шэрыя красоўкі, кепку і выходзіў на вуліцу. Жыў ён недалёка ад сям'і Янчанкі, правей ад іх, праз адну хату. Іх агульная суседка, Юлія Абрамоўская, яшчэ спала, на вокнах былі зашмаргнутыя шторы.

– Ну што ты, Аляксандр? – загаварыў Юрый Люты.

– Хаджу, блукаю, як малады. Жанчыну шукаю для жаніцьбы! – з жартам адказаў Лебедзеў, а затым кіўнуў у бок хаты Юліі Абрамоўскай, – Мабыць, яна яшчэ спіць.

Да размовы далучыўся Дзмітрый Янчанка:

– Дык то, у горад табе трэба. Там жанчын хапае, ды паболей, чым тут будзе. Ёсць і ва ўзросце спартсменкі… Па выхадных будзеш з імі ў парку фінскай хадой займацца. Там і жонку знойдзеш! А ты што, яшчэ не пагадзіўся на пераезд?

– Пачакай! Ты гэта пра што? – усміхаючыся, спытаў Аляксандр Лебедзеў, – Ніхто не прапаноўваў мне пераязджаць. Не разумею. Дарэчы, мне і тут добра.

– Як жа?! Не чуў, ці што, што новыя кватэры даюць? Прапануюць вясковым перасяленцам добрыя ўмовы. Нейкая там праграма ў іх…

– Здаўся мне гэты горад. Пажылі! Ведаем! – усклікнуў Аляксандр, – Цяпер мая душа спакою просіць. А калі што, магу ў гасцініцы пару дзён пагасціць, паглядзець на шумны горад. А жанчыны гарадскія не цікавяць, я ўжо вясковую прыкмеціў… А твая, Дзмітрый, прачнулася хоць? Нешта доўга ты яе чакаеш.

– Мая? Дык… – хмурна вымавіў Янчанка, – Прачнулася… Ды ўсё ніяк не збярэцца. Ужо і раней пачалі падымацца з ложка, усё роўна, не спяшаецца. Вось вазьму, калі-небудзь, збяруся і паеду без яе! А яна выйдзе, а машыны ды няма… Ведаць будзе! – не новае казаў Янчанка.

– Галіна потым табе так дасць… Вунь, той рыдлёўкай, ды па спіне, – паказваў Люты на іржавую рыдлёўку з высокай драўлянай ручкай, што прыхілілася да зялёнага плота, – Так што, што ні кажы, а нічога не зробіш, чакаць прыйдзецца!

– Гэт… Ты, вядома, маеш рацыю, – неахвотна згадзіўся Дзмітрый, – Ды дзе ж яна?! Хутчэй бы на пенсію выйшла. Нерваў ужо не хапае з яе работай.

– Колькі ёй да пенсіі? – спытаў Лебедзеў.

– Тыдні тры недзе.

– Як раз да зімы… Ох, ёй будзе цяжка прывыкнуць. Я ж, як кінуў трэнерскую кар'еру, так першы час сумаваў па рабоце… А ты, Юрась, куды ўжо сабраўся? Да сястры?

– Я да ракі, трэба мне, для творчасці, – спакойна адказваў Люты, але не паспеў ён дагаварыць.

– Русалку лавіць? – засмяяўся Лебедзеў.

Юрыю не спадабаўся жарт, але ён для ветлівасці ўсміхнуўся. У яго было сваё жыццё, якое не ўсе маглі зразумець. Таму, Юрый не спрабаваў растлумачыць кожнаму суразмоўцу важнасць сваіх ідэй. Ён не лічыў сябе мастаком, яму так здавалася, але яму падабалася трымаць пэндзаль у руках, змешваць фарбы, наносіць іх на палатно і любавацца гатовай работай. Сёння ў яго была новая мэта, новая задума, і ён з вялікім энтузіязмам выйшаў з дому. Нават пасля слоў Лебедзева, яго творчае імкненне не згасла. Юрый Люты адразу проста захацеў пакінуць кампанію. Ён мог весела адказаць Аляксандру на яго жарт, але не стаў. Яму было некамфортна знаходзіцца ў грамадстве Лебедзева. Юрыя трохі карабаціла тое, што гэты чалавек, былы спартсмен, усю вайну прабыў за мяжой, што ён добраахвотнікам не вярнуўся дапамагчы сваёй краіне. І наколькі Юрый чуў, Лебедзеў не аказаў ніякай дапамогі ні ў гады вайны, ні пасля – ніякіх ахвяраванняў пацярпелым.

– Пайду я, – адказаў Люты, – Сонца хутка ўстае…

Ён паціснуў мужчынам рукі і адышоў ад іх. Янчанка і Лебедзеў на хвіліну задумаліся, праводзілі позіркам земляка.

Юрый страціў цікавасць да зносін і цяпер, з лёгкай галавой, спяшаўся да ракі. У дарозе ўсё ж можна было адцягнуцца ад людзей і ад дамашніх клопатаў.

Аляксандр Лебедзеў не адчуваў да сябе ніякай пагарды з боку Лютага. Ён толькі злёгку збянтэжыўся і задуменна вымавіў:

– Сёння Юрась выглядае дзіўным. Не прачнуўся ці што?

– Не ведаю… – адказаў Янчанка, паціскаючы плячыма.

Тут жа адчыніліся дзверы, і зазвінелі ключы. На ганак выйшла Галіна ў чорным восеньскім паліто да каленяў, у сініх нагавіцах і чорных боціках. Яе цёмныя афарбаваныя валасы да плячэй былі прамымі.

– Ну, нарэшце! – вырвалася ў Дзмітрыя, – Дачакаліся! – выдыхнуў ён з палёгкай.

– Паспееце… – дадаў Аляксандр і паглядзеў на свой стары гадзіннік, які быў падораны яму на памяць першымі вучнямі.

Дзмітрый Янчанка адразу ж сеў у машыну. Ён ціха зачыніў дзверцы і надзеў акуляры для зроку. Акуляры Дзмітрый стаў насіць пасля вайны і надзяваў іх толькі тады, калі кіраваў транспартам.

Каравокая смуглянка Галіна без клопатаў зачыніла дом, выйшла з двара, замкнула веснічкі на зашчапку і павярнулася да Аляксандра. А той спачатку паглядзеў у жывыя жаночыя вочы Галіны, потым на яе маленькі акуратны нос і на прыгожыя вусны, памазаныя чырвонай памадай, а затым зноўку зірнуў у вочы.

– Добры дзень, Галюся! – шырока заўсміхаўся Лебедзеў, – Якая ж ты, ну… Ты… – выпрастаўся ён перад ёй як певень.

Жанчына ў адказ усміхалася, спынілася перад ім і звонкім голасам сказала:

– Добрай раніцы! Ну, Аляксандр, якая я?

– Ну, прыгажуня! Як студэнтка. Ох, як надакучыць табе Дзмітрый, я для цябе заўсёды вольны! – Лебедзеў не адчуваў сціпласці да жанчын.

– Ой, Аляксандр, ну ты як скажаш, – засмяялася Галіна.

З машыны паказаўся хмурны твар Дзмітрыя.

– Сядай ужо! Паехалі! – глуха крыкнуў ён.

Галіна Янчанка прыбрала ўсмешку з твару і з незадаволеным выразам зірнула на мужа, а затым адвяла ад яго погляд і моўчкі села ў аўтамабіль. Яна села побач, на пярэдняе пасажырскае сядзенне, і на секунду зноў сур'ёзна паглядзела на мужа, строга ссунуўшы бровы. Ёй было крыху няёмка перад Лебедзевым, бо яна не развіталася з ім, таму што спяшалася. Бо, як толькі дзверы зачыніліся, Дзмітрый Янчанка націснуў на педаль газу, і чатыры колы аўтамабіля пакаціліся па мокрай няроўнай дарозе, распырскваючы дробныя лужыны.

Аляксандр Лебедзеў у свой ранішні шпацыр заўсёды даходзіў да дома Лютага, а затым вяртаўся назад. Але сёння, калі ён зірнуў на хату адзінокай Юліі Абрамоўскай, ён перадумаў ісці далей. Фіранкі на бліжэйшым шырокім акне былі ўжо адсунутыя. З печкавай трубы над дахам павольна падымаўся белы дым. Аляксандр прыемна падумаў пра сваю суседку, якая была крыху маладзей за яго. Ён тут жа захацеў прайсціся пад яе вокнамі. Вяртаючыся дадому, Лебедзеў знарок зменшыў крок, павольна, як чарапаха, стаў таптацца каля невысокага плота, спадзяючыся ўгледзець гаспадарлівую чорнавалосую жанчыну. Калі з двара пачуўся мяккі голас, мужчына міжволі падышоў і спыніўся перад веснічкамі. Яго вочы забегалі ў пошуках Юліі. У ціхім маўчанні восені, пад хмарным небам, ён пару хвілін прастаяў з думкамі пра яе. Яму хацелася зайсці ў двор і адшукаць суседку, каб хоць ненадоўга зірнуць на яе прыгажосць. Але Аляксандр стрымаўся, палічыўшы, што было занадта рана для гасцей, раніца толькі пачыналася, і ён не хацеў быць дакучлівым. "Хто ў такі час ходзіць у госці? Ды і што я ёй скажу? Навошта я прыйшоў? Папрасіць солі або парады? Ужо прасіў! Ды і не паверыць яна мне, што я да яе за нейкай соллю прыйшоў. Яна б адразу мяне раскусіла, з першага погляду б усё зразумела, што не магу я без яе! Я, можа, надакучыў ёй ужо са сваёй увагай!" – з прыкрасцю падумаў Лебедзеў.

Калі Аляксандр толькі пераехаў з горада ў родную вёску, у ім прачнулася тая сімпатыя і не забытае каханне да Юліі, якое было пакінута ў маладосці. Ён хацеў пачаць новае жыццё з ёй і таму без доўгіх роздумаў некалькі разоў хадзіў сватацца, прапаноўваў жыць разам. Пасля чарговай адмовы Аляксандр страціў сэнс новага жыцця і з поўным расчараваннем стаў патроху налягаць на спіртное. Але нават у п'яным стане ён ніколі не паказваўся Юліі на вочы. Ён піў толькі ў сваёй хаце, на вуліцу выходзіў рэдка, толькі цалкам цвярозым. Аляксандр баяўся, што Юлія ўбачыць яго непрывабным, а калі учуе пах алкаголю, дык зусім перастане з ім мець зносіны і звяртацца за дапамогай. Тады ён страціць яе назаўжды.

Для пяцідзесяцідзевяцігадовай Юліі Абрамоўскай заляцанка Аляксандра Лебедзева была прыемнай, і яна была не супраць трохі пакакетнічаць. Яна нават пачала задумвацца аб тым, каб адказаць узаемнасцю на яго ўвагу і пакончыць з адзінотай. Бо Аляксандр не толькі добра да яе ставіўся, але і заўсёды дапамагаў ёй, робячы ўсю мужчынскую працу. Дык чаму б не паспрабаваць пажыць разам? Юлія разумела, што разам лягчэй перажыць зіму і мужчынская сіла ў доме будзе толькі плюсам. Акрамя таго, было б для каго гатаваць, было б з кім гаварыць па вечарах. Юлія не баялася іх розніцы ва ўзросце, але яе трывожыла думка пра тое, што круціць раман на старасці гадоў можа быць няправільным. Яна перажывала, не па-добраму ўяўляла сабе, як адрэагуе яе адзіная дачка на такі саюз. У тэлефонных размовах з дарослай дачкой Юлія баялася нават падумаць аб Лебедзеве, а ўжо загаварыць аб сумесным жыцці з ім здавалася ёй страшнай здрадай. Яна ўяўляла сабе неразуменне і незадаволенасць з боку дзіцяці, злосны голас дачкі, магчыма, насмешкі і прадузятасці.

У гэтую раніцу Аляксандр Лебедзеў, як закаханы юнак, круціўся каля хаты Абрамоўскай. Не злавіўшы вачыма Юлію, ён ціхенька патупаў да сябе. Пакуль ішоў, азіраўся ў бок яе двара, а калі апынуўся на сваім участку, то вышукваў сілуэт суседкі праз агарод і садовыя дрэвы, як шпіён, датуль, пакуль сам не схаваўся за драўлянай пабудовай. Мужчына зайшоў за хлеў, сцены якога былі абабітыя дошкамі. Жыўнасці Лебедзеў не трымаў, усярэдзіне пабудовы ляжалі складзеныя сухія колатыя дровы з розных парод дрэў. Недалёка ад хлява, ля страхі, ляжала горка дроў, якія прывезлі яму ў жніўні. Аляксандр нядоўга пастаяў каля гэтай купкі сырых хваёвых дроў, пачухаў патыліцу, правёў вачыма па страсе – уяўляў, як будзе выглядаць кладка дроў пасля зробленай працы. І тут жа, з сумам і з цеплынёй, успаміны запоўнілі яго думкі. Зноў у Аляксандра не знайшлося настрою для кладкі дроў, з памяці закруціліся моманты, як кадры з кінастужкі. Спачатку ўнутры ўсё заквітнела, а затым стала неспакойна і марозна, быццам і не ўставала сонца над вёскай. Колькі жыцця прайшло, колькі ўсяго здаралася, колькі вялікай радасці і смутку перажыў Аляксандр, але далёкі асаблівы момант зноўку выплываў у галаве, як нечаканы снег пры цёплым надвор'і.

Будучы маладым, Аляксандр Лебедзеў рэдка прыязджаў у Боркі, а калі і прыязджаў, дык толькі для таго, каб дапамагчы сваім бацькам з падрыхтоўкай да зімы: выкапаць бульбу, насекчы дроў, папрацаваць малатком… З-за сваіх ад'ездаў, з-за доўгіх спартыўных камандзіровак, хлопец амаль не з'яўляўся ў вёсцы. Таму ён і не заўважыў, як хутка пасталела тая сціплая маленькая дзяўчынка Юлія. Адным летнім днём, у свае дваццаць сем, Аляксандр прыехаў дадому пасля зацяжных спаборніцтваў і сустрэў каля суседскай хаты дваццацігадовую зграбную Юлію. Дзяўчына сядзела на шырокай лаўцы з распушчанымі чорнымі доўгімі валасамі і марыла пры разагрэтым сонцу. Для маладой Юліі сонца ў Борках свяціла па-асабліваму: яно было роднае і прыемнае, і чужое за вёскай. Уцягваючы дабрыню сонечных прамянёў, ёй не хацелася нікуды спяшацца. У той жа цёплы жнівеньскі дзень Аляксандр падышоў да Юліі, прысеў на лаўку, апынуўся побач. Першыя хвіліны хлопец нібы нанава знаёміўся з чароўнай смуглянкай Юліяй, як быццам і не было ў іх таго сумеснага дзяцінства, калі яна ўвесь час кружылася вакол яго, усё роўна як малодшая сястра. Яны доўга гаварылі, расказвалі свае гісторыі і весела ўспаміналі мінулае. У гэтых мяккіх размовах двое праседзелі да вечара, не заўважаючы мінакоў і забыўшыся пра дамашнія справы. На наступны дзень яны зноў некалькі разоў сустрэліся. Раніцай яны толькі пераглянуліся і памахалі адно аднаму рукой праз плот як суседзі. Затым яны сустрэліся днём за дварамі, калі Аляксандр выносіў сухое смецце з агароду да лесу, а Юлія збірала салодкія яблыкі, якія дрэва ўпусціла за плот. Маладыя людзі разгаварыліся. У тую гадзіну Аляксандр не думаў ні пра каго іншага, акрамя Юліі, якая павольна падымала сакавітыя плады. Тады можна было пачуць шчыры смех дзяўчыны і жарты Аляксандра. Хлопец прысеў да яе, дапамог напоўніць вядро зялёнымі яблыкамі, і, калі яны ўсталі насупраць адно аднаго, не адводзячы вачэй, Аляксандр смела ўзяў Юлію за талію. Яго яшчэ больш пацягнула да яе, і ён стрымана пацалаваў яе ў вусны. Дзяўчына не працівілася, яна адчула прыемныя пачуцці і аддалася раптоўнаму кругазвароту шчасця. Пасля пацалунку Юлія рэзка змянілася. Яе раптам кальнула лёгкая злосць, яна паспяшалася адысці ад хлопца і адпусціць яго погляд. Ёй захацелася ўцячы і знікнуць. Юлія нахмурылася, перастала адчуваць цяжар вядра і моўчкі тарганулася за шырокія вароты, зачыніла іх на зашчапку і знікла.

Апошняя іх размова прыйшлася на вечар. Юлія стаяла ў летняй сукенцы каля хаты, глядзела ўдалячынь вуліцы і кагосьці чакала. Да яе неўзабаве падышоў Аляксандр. Дзяўчына была не ў захапленні ад яго з'яўлення і адвярнулася. Яна не жадала новай сустрэчы, яна не чакала яго, яе вельмі турбавала, што, паглядзеўшы хлопцу ў вочы, чароўныя, прыемныя пачуцці зноўку затуманяць ёй галаву і ў ёй зноў прачнецца цяга да Аляксандра. Юлія лічыла іх учорашні пацалунак памылкай і не хацела, каб усё паўтарылася зноўку. Дзяўчына павярнулася спінаю да хлопца, хацела вярнуцца ў хату, але Аляксандр стаў перад ёй, і яна, само сабой, паглядзела ў яго блакітныя вочы. У грудзях Юліі прыемна заказытала, і яна імгненна змянілася. Халадок імгненна растаў, як лёд у спякотнае лета. Юлія перастала адхіляцца ад нахабнай блізкасці хлопца. Яна ўсміхнулася і мякка правяла далонню па яго левай руцэ, ад пляча да самых пальцаў, потым адпусціла мяккі дотык і пачуццёвы погляд, села на лаўку. Аляксандр сеў побач, яго сэрца прыемна білася ад маланкавай закаханасці. Вочы дзяўчыны гарэлі, і гэта немагчыма было схаваць. Юлія маўчала, нібы згубіла час і словы. Яна блыталася, бо за іх кароткія сустрэчы ўсе шчырыя пачуцці то здаваліся хлуснёй, то праўдай. Яна зноў зірнула на Аляксандра, ад погляду яе веяла няўпэўненасцю і пяшчотай.

– Ты, даруй мне, за пацалунак, – загаварыў Аляксандр спакойным тонам.

– Давай забудзем… – адказала Юлія, адчуваючы слабасць да хлопца.

– Ты мне падабаешся, і я…

– Ты сёлета выйграў гонку, стаў чэмпіёнам? – хутка памяняла тэму дзяўчына, зрабіўшы выгляд, быццам не чула яго слоў.

Аляксандр падхапіў гэтую тэму і пачаў расказваць пра свае спартыўныя дасягненні.

Юлія ўсміхалася. Яна заўважала, як радасна і закахана глядзеў на яе Аляксандр, як усё бліжэй ён прыціскаўся да яе. Яна прыкідвалася, быццам сляпая на яго пачуцці.

– Я сёння з'язджаю, – раптам вымавіла Юлія, думаючы, што яе ад'езд скіне ўвесь цяжар думак.

Дзяўчына яшчэ ўчора, пасля пацалунку, вырашылася на спантанны ад'езд.

– Сёння? – устрывожана спытаў Аляксандр, – Мама казала, што ты застанешся да аўторка. Думаў, мы пашпацыруем сёння. Нешта здарылася?

– Усё добра. Проста планы змяніліся. А ты калі з'язджаеш?

Аляксандр планаваў з'ехаць разам з ёй у аўторак, але цяпер, калі ўсё змянілася, ён наўмысна схлусіў:

– І я сёння. Хочаш, цябе падвязу? Як раз адной дарогай. Навошта табе на аўтобусе познім вечарам ехаць, калі ёсць аўтамабіль? На аўтобусе нязручна, цяжка. Са мной будзе зручна, камфортна і хутка. Сумкі не прыйдзецца цягнуць. Я ж ведаю, як пра нас бацькі клапоцяцца… Загрузяць цэлы багажнік.

– Сумкі, так. Матуля вунь, хоча, каб я палову ўраджаю вывезла… Дзякуй, але я сёння не на аўтобусе, за мной прыедуць… – неяк ціха, неахвотна, сказала апошнія словы Юлія.

Яна не хацела хваляваць Аляксандра, таму што адчувала цягу да яго, не змагла адкінуць пачуцці. Увесь гэты час Юлія маўчала, што ў яе ўжо ёсць каханы малады чалавек.

– Вось-вось машына пад'едзе, – ціхім голасам вымавіла дзяўчына, – Я выйшла яе сустрэць.

– Зразумеў… А хто за табой прыедзе? Можа, з торбамі дапамагчы? Я магу іх пагрузіць.

Юлія моўчкі паглядзела на Аляксандра, ды так паглядзела, што ў яе поглядзе было нешта такое, што выклікала ў Аляксандра жаданне зноўку яе пацалаваць. Яна прадчувала, што гэта вось-вось здарыцца, і нават не спрабавала гэта спыніць, а, наадварот, застыла на месцы, чакаючы прыемнага дотыку. І калі б не гучны голас з боку, Аляксандр бы пацалаваў Юлію, дакрануўся бы да яе вуснаў.