Книги жанра татарская литература
Татарстан РеспубликасыныҢ Г. Тукай исемендӘге ДӘҮлӘт премиясе лауреаты Габдрахман ӘпсӘлӘмовныҢ бу китабында галимнӘр, медицина хезмӘткӘрлӘренеҢ тормышын ҺӘм хезмӘтен сурӘтлӘгӘн, заманында укучылар тарафыннан аеруча Җылы кабул ителгӘн “Ак чӘчӘклӘр” романы урын алды.
ТатарстанныҢ атказанган сӘнгать эшлеклесе, кҮренекле шагыйрӘ Резеда ВӘлиеваныҢ бу китабына тупланган яҢа лирик шигырьлӘре ҺӘм популяр Җырлары шигърият сӨючелӘрнеҢ кҮҢеллӘрендӘ ҮзлӘренӘ тиешле урынны алыр дип ышанабыз.
Таралып, бетеп баручы авылны яшӘтҮ Өчен аҢа икенче сулыш ӨргӘн энтузиастлар турындагы ӘсӘрдӘ мӘхӘббӘт тӘ, кӨнчелек тӘ, дуслык ҺӘм кӨндӘшлек тӘ янӘшӘ йӨри.
Әлеге аудиокитапта бер гаилӘ тарихы, биш ул Үстереп, шуларныҢ Өчесен югалткан Ана фаҖигасе хикӘялӘнӘ. Тормыш кыенлыклары алдында сынмый-сыгылмый, мӘрхҮүм улларыныҢ балаларын да тӘрбиялӘрлек кӨч таба алган Ана турындагы ӘсӘр.
Повестьта тӨп проблема булып фӘлсӘфи мотивлашкан яшӘҮ мӘгънӘсе тора. Бу мӘсьӘлӘ татар халкы язмышы кебек тӨгӘллӘшеп, повестьныҢ ҮзӘк сюжет сызыгында катнашкан геройлар – татар егете СӘйрин СӘлӘхов, якут Максим Майнагашев, кырын татары Марсель Ялчинский образлары аша кҮрсӘтелӘ.
Табигать ҺӘрбер кешене ирекле итеп яралта. ШуҢа кҮрӘ аныҢ Өчен бу дӨньяда иректӘн дӘ кадерлерӘк берни дӘ була алмыйдыр. Әлеге мӘҖмугада тупланган шигырьлӘрдӘ шагыйрьнеҢ Җан хӨрлеге, шӘхес иреге турында уйланулары ҮзӘккӘ алына.
Повестьта заманыбызныҢ актуаль мӘсьӘлӘлӘре ҮзӘккӘ куела. ДӨрес яшибезме? КӨндӘлек гамӘллӘребез кешелек иминлегенӘ янаучы куркыныч кӨчкӘ ӘйлӘнмиме? Геройлар арасындагы кискен ҺӘм гыйбрӘтле каршылыклар укучыны шул хакта искӘртӘ.
Ф. АгиевныҢ моннан бер гасыр элек язылган хикӘялӘре бҮген дӘ актуаль: алар дуслык, иптӘшлек, гаделлек ҺӘм дӨреслек хакында. Кыска гына хикӘялӘрдӘ Үгет-нӘсихӘтсез генӘ балаларга ничек дӨрес эшлӘргӘ икӘнлеге кҮрсӘтелӘ.
НӘби ДӘҮлинеҢ бу повесте автобиографик материалга ҺӘм Әсирлек турындагы шӘхси кичерешлӘргӘ нигезлӘнеп язылган. БҮгенге кӨндӘ дӘ актуальлеген югалтмаган ҺӘм популяр булган бу документаль ӘсӘр конкрет тормыш вакыйгалары ҖирлегендӘ фашизмныҢ антигуманистик йӨзен, ерткычлыгын фаш итҮе белӘн ӘҺӘмиятле.
Нурихан ФӘттахныҢ “ Ител суы ака торур” исемле бу тарихи романында моннан мең еллар элек булып ҮткӘн вакыйгалар – Идел буе татарларыныҢ борынгы бабалары булган болгар халкы, БӨек Болгар дӘҮлӘтенеҢ Үз бӘйсезлеге Өчен эчке ҺӘм тышкы дошманнарына каршы кӨрӘше сурӘтлӘнӘ.
Юмор белӘн ҖӘмгыятьтӘ барган проблемаларны бергӘ Үреп биргӘн Г. Тукай чын-чынлап зирӘк каһарманнарына гашыйк итӘ. Китап мӘктӘпкӘчӘ ҺӘм кече яшьтӘге мӘктӘп балаларына адреслана.
Кеше кҮҢеле – карурман, анда бик кҮп серлӘр яшерелгӘн. Язучы калӘме белӘн шуларны ачарга омтыла. Геройлар белӘн очраштырып, яшӘҮнеҢ мӘгънӘсе турында уйландыра. ӘлбӘттӘ, ҮзӘктӘ дӨнья тоткасы – мӘхӘббӘт. ӘсӘрлӘрдӘ ул мавыктыргыч итеп сурӘтлӘнӘ.
ФӘнис ЯруллинныҢ автобиографик характердагы повесте,ӘсӘрнеҢ тӨп герое ФӘнияр – авторныҢ Үзе шикелле Үк армиядӘ имгӘнеп, урын ӨстендӘ кала, ихтыяр кӨчен Җуймый, яшӘҮ Өчен кӨрӘшӘ.
Беренче урында нӘрсӘ: эшме, гаилӘме; урындагы Әти белӘн урынсыз калган ӘтинеҢ кадере ҮзгӘрӘме? Кеше кадере, аныҢ ҖӘмгыятьтӘ тоткан урынына карап, кадерле йӘ кадерсез булуы, тҮрӘнеҢ Җылы урынын югалтуыныҢ нинди фаҖигагӘ китерӘ алуы турындагы ӘсӘр.
ҖӘмгыятьтӘге тарихи вакыйгалар кешелӘрнеҢ рухи тормышында да ҮзгӘрешлӘр китереп чыгара. ИҖтимагый идеалныҢ юкка чыгуы шӘхси алдану тойгысы тудыра. Кеше Үз кҮҢелендӘге каршылыкларны ҖиҢӘ аламы? Әхлак кагыйдӘлӘренӘ хыянӘт итмиме? Танылган язучыбыз Ә. Баянов бу сорауларны геройлар арасындагы кискен ҺӘм фаҖигале мӨнӘсӘбӘтлӘр аша хӘл итӘ, укучыны да уйланырга чакыра.