Ev

Ev
Натиг Расулзаде

Человек в одночасье бросает все, свою прежнюю жизнь и отправляется на поезде, сам не зная, куда, выходит на первой понравившейся станции и… оказывается на оторванном от мира островке – заброшенной станции посреди огромной, как океан степи со странными, полусумасшедшими обитателями. Он с первого же дня стремится покинуть станцию, но это не так просто, поезда здесь не останавливаются; несколько безуспешных попыток убежать ставят его в неловкое положение среди жителей станции; наконец, ему удается выбраться и он по шпалам идет вдоль рельсов, шагает несколько дней, выбивается из сил и уже в бессознательном состоянии вдруг видит, что рельсы, которые должны были вывести его в большой мир, так неосторожно покинутый им, уходят в землю.

Natiq R?sulzad?

Ev

Yola ?ixdigim bu ?? g?nd? qatar m?ni lap bezdirdi. D?s?m?sind?n tutmus ill?rl? silinm?mis, a?maq ist?y?nd? a?ilmayan, baglamaq ist?y?nd? d? baglanmayan p?nc?r?l?rin? q?d?r ?irk i?ind?ydi. D?hlizd? c?vlan ed?n k?l?yin sovurdugu toz-torpaq h?r yer? m?h?r?n? vurmusdu. T?p?rc?k lombalari, siqaret k?t?kl?ri d?s?m?d? «g?l» a?misdi. Kuped? d? v?ziyy?t bundan yaxsi deyildi. I??rid? t?st?-duman, divarin o ?z?nd? s?s-k?y ?ksik olmurdu. S?sl?r o q?d?r aydin esidilirdi ki, sanki arak?sm? kartondandi. ?z?n kimi s?fehl?rin ?hat?sind? h?r?k?t etm?k ideyasi q?d?r q?dim olan gic-gic? kart oyunu bu s?f?rin d? ?v?zolunmaz m?sayi?t?isi idi. ?nl?y?n?n ?irkind?n cin h?rk?n qasqabaqli b?l?d?i qadin r?ngsiz iliq ?ayi m?st?ril?r? sirimaga ?alisirdi. M?n? el? g?lirdi ki, buna nail olanda qadin tualet? girib unitaza oturur, ?ll?rini bir-birin? s?rt?b q?h-q?h? ??kir, bel?likl?, hissl?rinin cilovunu buraxir. Soyuq v? iyl?mis tualetd?. Ona nifr?t etdim. Ona, h?m?inin bu s?f?r?, vaqona, kupey?, arak?sm?d?n g?l?n m?nasiz, gurultulu g?l?sl?r?, ruhi x?st?xananin x?st?l?rini andiran boz pijamali yol?ularin saqqilti il? ?irpdiqlari domino daslarina, iki kupe o yanda aglayan usagin dis agrisi kimi beyin? isl?y?n ?igirtisina. Narahatliga, isti may gec?sind? haradan g?ldiyi b?lli olmayan soyuga nifr?t etm?k ???n iki saat da b?s ed?rdi. Acigimdan yaxin stansiyada d?sm?k ist?dim. B?l?d?i gombul barmaqlariyla disini qurdalayib platforma radiosu kimi s?rt v? r?smi t?rzd? bildirdi ki, ?n yaxin stansiyaya alti saatdan sonra, y?ni s?h?r? yaxin ?atacagiq. Stansiya S?h?rcik adlanirmis. «Nec? yerdir? – dey? gic-gic sorusdum, guya b?l?d?i o q?d?r mehriban idi ki, onunla ?nsiyy?td?n n? q?d?r z?vq aldigimi g?st?rm?k ???n d?rid?n-qabiqdan ?ixirdim. V? buna g?r? d? s?hb?ti uzatmaga ?alisirdim.– Dogrudan s?h?rcikdir? Yasamali yerdir?» Qadin cavabi l?ngitdi, ?z?m? t?rs-t?rs baxdi, el? bil kobud s?z demisdim. Sonra baxislarinin ifad?sini d?yisdi, y?qin ki, iti g?zl?riyl? haraya getm?sinin, harada enm?sinin f?rqin? varmayan birisi oldugumu anlamisdi. Saymazyana dedi: «Adi s?h?rcikdi, bir halda ki, orada yasayanlar var, dem?k, yasamaq olar».

Y?ng?ll?sib sorgu-suali k?sdim, n? q?d?r ki, t?ndm?caz qadin arxasini qasimaga baslamayib, uzaqlasmagim m?sl?h?tdi. Kupey? girdim, kimins? corabi iyl?nmisdi, ??qat xorultu s?si kupeni basina g?t?rm?sd?. Asagi qatdaki yerim? uzandim. S?h?rcik… N? m?nasiz addir, bos, boz s?h?rcik. Solmus al qizilg?l. C?h?nn?m?, qoy S?h?rcik olsun. El? cana doymusam ki, n? olursa – olsun, o stansiyada enm?liy?m. Bir-iki g?n dinc?lib basqa qatarla yoluma davam etm?liy?m, b?lk?, bu d?f? iyl?nmis, iyr?nc qatara d?sm?r?m. Qarsida m?ni he? kim, he? n? g?zl?mir, arxada-arabir g?yn?rtisil? ?z?n? xatirladan m?nasiz ke?mis. ?l-qolumu baglayan yoxdu v? q?rara aldim ki, r?ngsiz, qoxusuz sandigim S?h?r?cikd? qala bil?r?m. Bu d?s?nc?l?rl? yuxuya getdim. Amma q?rib?dir, b?l?d?inin b?hs etdiyi stansiyaya ?atmagimiza on d?qiq? qalmis oyandim, sanki kims? m?ni durquzdu, halbuki son d?qiq?y?d?k m?hk?m yatmisdim. D?hliz? ?ixdim. H?l? qaranliqdi, p?nc?r?d?n gec? boylanirdi. Yalniz ?f?qd? g?cl? n?z?r? ?arpacaq ??hrayi l?k? tezlikl? s?bh?n dogacagindan x?b?r verirdi.

– Odur, S?h?rcik,-arxadan g?l?n ogrun s?sd?n diksindim.

– Eh, m?ni qorxutdunuz. M?ni g?d?rs?n?z n?dir?

Yatmaqdan, ya da yuxusuzluqdan ?z-g?z? sismis pinti-p?l?s b?l?d?inin t?k? d? t?rp?nm?di, el? bil m?n agzimi he? a?mamisdim.

Qadinin h?r bir h?r?k?ti t??cc?b dogururdu- gah cavab verm?k ?v?zin? mirildanir, gah mariga durub s?sini d?yis?r?k adami diksindirir, gah mineral su ?v?zin? ?ay g?tirir, onu da s?rnisinin salvarina dagidib ?zr ist?m?d?n d?n?b gedirdi. M?n artiq onun q?rib?likl?rin? alismaga baslamisdim, buna g?r? d? s?zl?rim? m?nasib?t bildirm?si ???n t?kid etm?dim v? g?m?s ?z?y?n?, pul kis?sind?n altmis ?? manatini q?sb etm?k ???n ke??n il z?h?rl?diyi m?rhum xalasini g?r?rm?s kimi b?r?lmis g?zl?rini zill?diyi p?nc?r?y? baxdim. Uzaqda gah bir t?r?fd?, gah o biri t?r?fd? bir-birin? k?n?ls?zc? g?z vuran isiq topalari g?r?n?rd?. Q?rib?dir, S?h?rcik sakinl?ri g?n?n bu ?aginda oyaq idi. H?m d? s?bh ?agi yuxu sirin olur, bilmir?m m?n niy? oyanmisam? Qatarda agilli bir m?n ?ixmisam h?r halda, bizim vaqonda m?nd?n v? b?l?d?i qadindan basqa hami yuxudaydi.

– Bu vaxt niy? hami oyaqdi?– ??kilm?kd? olan gec?nin yaxasinda sayirsan isiqlara baxib mizildandim.-H?r halda m?nim g?lisim? m?nt?zir deyill?r.

B?l?d?inin qasqabagi a?ilmadi:

– Burada d?s?rs?n?z?

– G?r?r?m ki, bu, sizi sevindirmir.

Qadin n?d?ns? aciqlandi:

–?ox lazimdi m?n?. Bas masinist? x?b?r vermisdim ki, S?h?rcikd? d?s?n olacaq, qatari saxlasin. Siz? g?r? n? q?d?r ?ziyy?t ??kirik,-deyib c?ld uzaqlasdi.

– Amma.. Dayanin, nec? y?ni?… Saxlamaq n? dem?kdir. M?g?r… Basa d?sm?dim…

– Sonra basa d?s?rsiniz.

Qadin ?sn?yib iri si?ovul kimi yuvasina s?r?sd? v? qapini el? ?irpdi ki, basqa qapi par?a-par?a olardi. Bu, o dem?kdi, ki, onu q?tiyy?n narahat etm?k olmaz.

Iyd?n v? xorultudan bas ?atlayan kupey? girdim, ki?ik ?emodanimi g?t?rd?m. S?yah?t? agir y?k g?t?rm?r?m. X?sus?n d? indiki kimi bir s?b?b olmadan, yola ?ixdigim g?n n? vaxt qayidacagimi t?xmin?n bel? bilm?diyim halda. ?limd? ?emodan d?hlizd? dayanmisdim. Z?hl?mgetmis qatarin s?r?tini azaldaraq yaxinlasdigi S?h?rciyin isiqlarina baxirdim. N?hay?t, qatar platformaya yan aldi. B?l?d?i qadin yuvasindan ?ixdi, n?d?ns? k?m?rind? kabura vardi, t?l?sik qapini a?di, m?n pill?l?ri en?r-enm?z-m?nc?, o m?ni y?ng?lc? it?l?di d? – qapini el? q?vv?tl? ?irpdi ki, ayagim arasinda qalsaydi, ?m?rl?k ?lil olacaqdim. Qatar da el? bil m?n? b?nd imis, o d?qiq? yerind?n t?rp?nib s?r?t qatarlarina m?xsus becidlikl? stansiydan uzaqlasdi. Ayagim platformanin daslarina toxunanda (bel? hallarda matroslar ?emodanlarini yell?yib qisqirirlar: Torpaq!), m?lum oldu ki, bu platforma uzun qatarlar ???n n?z?rd? tutulmayib, o qatardan iki d?f? qisa idi. Qatarin quyruq hiss?l?rin? platforma ?atmamisdi v? oradan en?n s?rnisinl?r olsaydi, n? bas ver?rdi? M?nd?n basqa qatardan d?s?n yoxmus. Qatar yola d?sd?. Son vaqonun daminda k?z?r?n qirmizi isiq s?bh dumaninda ?riyib it?n?d?k qatarin arxasinca baxdim. Yalniz bu vaxt platformada yalqiz olmadigimi hiss etdim. Bir ne?? addimligimda furajkali yasli kisi – y?qin ki, stansiya r?isi idi (z?nn etdiyim kimi d? ?ixdi) -teleqraf?i oldugu h?r zatindan g?r?n?n basqa birisi v? h?tta it? b?nz?tdiyim d?rdayaqli (sonra m?lum oldu ki, bu ehtimalimda da yanilmamisam, h?r??nd bu canli sakitliyil? pisiy? daha ?ox b?nz?yirdi) dayanmisdi v? h?r ikisi el? diqq?tl? baxirdi ki, ?z?m? itirdim, ?trafima, ?st-basima g?z g?zdirdim. Hazirda d?nya m?nim?in platforma boyda idi v? bu d?nyada bizd?n basqa kims?nin olmamasi haradasa bizi yaxinlasdirirdi, buna g?r? d?, ist?m?s?m d? salam verdim. Cavab g?lm?di. Platformadaslarim key- key baxirdilar. Yad adamlarla salamlasmaq ad?tim deyildi v? g?c-b?la verdiyim salamin alinmamasi xosuma g?lm?di. N?hay?t, yasli-diqq?tl? baxildiqda qoca oldugu b?lli olan – adam ?z?n? g?lib yuxuda g?z?nl?r kimi ?lini uzadaraq m?n? yaxinlasdi, sanki ?lil? toxunub m?nim yuxu olmadigimi bilm?k ist?yirdi. H?r halda ?z?n?n ifad?sind?n m?lum olurdu ki, onunla bir platformada dayanmagima inanmir. Yasli adamin q?rib? h?r?k?tind?n n? q?d?r t??cc?bl?ndiyimi v? narahat oldugumu s?yl?m?y? ehtiyac varmi?!

– Siz?-Aydin olmasa da, axir ki, kisid?n s?s ?ixdi. -Siz…-Yenid?n susdu, sanki ardini g?tirm?y? kisinin taq?ti qalmamisdi.– Siz burada qatardan d?sd?n?z?..

– H?,-deyib ?iyinl?rimi ??kdim- D?sd?m. Basa d?sm?r?m, bunda n?…

Teleqraf?i heyr?tl? s?z?m? k?sdi:

– Siz? kims? lazimdir?

– Nec? y?ni, kim lazimdir?-Lap ?asib qalmisdim.

Bird?n kisinin s?si t?mamil? basqa ah?ng aldi:

– Bilirsiniz, bizim stansiyada d?s?n olmur.

– Basa d?sm?r?m,-deyib izahat g?zl?dim.

Ariq teleqraf?i:

– M?s?l? burasindadir ki, burada d?sm?k ???n s?b?b yoxdur,-deyib susdu.

Izahat m?ni qane etm?diyi ???n yenid?n sual verm?li oldum:

– N? dem?k ist?yirsiniz?

R?isin ?z?nd?n g?r?n?rd? ki, m?lum olan sey haqqinda danismaq onun ???n ??tin v? maraqsizdir:

– G?rd?y?n?z kimi, bura stansiyadir, sad?c? stansiya.

– B?li,-dedim,-sad?c? stansiya. N? olsun?

– He? n? basa d?sm?rs?n?z, burada stansiyadan basqa bir sey yoxdur.

– N?,-dey? sorusdum-Bagislayin, basa d?sm?dim.

Ariq teleqraf?f (?r?yimd? ona ad qoydum:-AT) agildank?m? izah edirmis kimi m?lumat verdi:

– Bura sad?c? stansiyadir. Stansiya, ucsuz-bucaqsiz d?z?n ortasinda ki?icik bir stansiya.

Qulaqlarima inanmadim.

– D?z?n? Nec? y?ni d?z?n. M?n? dedil?r ki, bura s?h?rcikdir. M?n? qatarda dedil?r.

– B?li, el?dir. Lakin S?h?rcik yalniz addir. Burada he? bir s?h?rcik yoxdur.

– Nec?? «Yoxdur» n? dem?kdir?-Get-ged? bas ver?nl?rin realligina inanmaga baslayirdim, ya da bu, sarsaqlarin gic zarafati, m?sx?r?siydi.-Axi evl?rin isiqlarini ?z g?zl?riml? g?rm?sd?m.

– Orasi el?dir. Gec?l?r d?z nam?lum isiqlara q?rq olur.. Daha dogrusu, h?r t?r?f deyil, stansiyanin ?trafi. Biz d? bilmirik bu n?dir. Gec?l?r o t?r?fl?r? ke?mirik. Isiqlara g?r? adam el? bilir ki, bura s?h?rcikdir. ?slind? is? he? bir s?h?rcik yoxdur. ?z?n?z d? buna ?min ola bil?rsiniz,-deyib AT x?fifc? ?lim? toxunub onunla getm?y? d?v?t etdi.

Artiq hava a?ilmis, s?bh dumani ??kilmisdi, ?traf apaydin g?r?n?rd?. Stansiyanin qondugu ??l?n boslugu v? int?hasizligi adami ?s?ndirirdi… AT m?ni vagzalin boz binasinin qarsisindan ke?irib platformanin k?narina g?tirdi. Stansiyanin arxasi da h?yat ?lam?ti g?r?nm?y?n d?z?nlikdi. ?z?m? itirdim.

Bu n?dir? Bel? ?ixir ki, stansiya yanmis ??l?n ortasinda yararsiz ada kimidir.

– Dem?k bel?…-Matim-qutum qurudu- B?s S?h?rcik?

Arxamca platformanin k?narina g?l?n r?is dedi:

– He? bir S?h?rcik yoxdur. He? bir S?h?rcik. Amma s?rnisinl?r bunu bilmirl?r. Onlar buradan gec?-h?r t?r?fd?n isiq sa?ilanda ke?irl?r. G?z?n? yuxu getm?y?nl?r burani s?h?rcik bilirl?r. Qatarlar burada c?mi bes saniy? durur, o da h?mis? yox. Bix?b?rl?r buranin adini S?h?rcik qoyublar. ?slind? is? burada stansiyadan basqa bir sey yoxdur. Siz d? buna ?min oldunuz, el?mi?

–?min oldum,-key kimi, he? bir sey d?s?nm?d?n cavab verdim.-B?s nec? olacaq?.. N?vb?ti qatar ha?an ke??c?k?