Дуо ибодатнинг мағзидир
Фотима Сулаймон қори қизи
Халқимизда “Олтин олма, дуо ол, дуо олтин эмасми?”, “Дуо билан эл кўкарар” деган иборалар бор. Лекин дуо қачон ижобат бўлади? Ҳамма гап шунда. Ушбу китоб ана шу саволга батафсил жавоб беради. Фикр чироғингизни ёритади.
Фотимахон Сулаймон қори қизи
Дуо ибодатнинг мағзидир
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
МУҚАДДИМА
Бутун оламлар парвардигорига ҳамду саноларимиз бўлсин. Инсонларни иймонга чақириб, зулматдан нурга чиқарувчи, ҳидоят эшикларини очувчи, Робби билан бандалари ўртасида элчи, элчиларнинг саййиди, ҳабибимиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга, у зотнинг хонадон аҳллари ва саҳобаларига Аллоҳнинг салавоти ва саломлари бўлсин.
У зот Аллоҳ таолонинг йўлига ҳикмат ва чиройли ваъз-насиҳатлар билан даъват қилдилар. У кишининг даъватлари қуёш нуридек ер юзига жуда тез тарқалди. Қуръонни Жаброил алайҳиссалом воситаларида Роббисидан қабул қилиб олиб, уни бизга етказдилар. Умматларига икки дунё саодатига етишишлари учун Қуръонни, Суннатни, саҳобаларни йўлчи юлдуз қилиб қолдирдилар. Роббиларига қандай юзланиб, қалб билан боғланиб, дуо қилиш таълимини бердилар. У зот: «Дуо – ибодатнинг мағзидир», дедилар.
Аллоҳ таоло дуо қилган бандасини севади. Инсон ожизлигини ҳис қилиб, Аллоҳга ҳар ишда муҳтожлигини билиб, дуо қилса, қилган дуоси ижобат бўлади.
Ибн Арабий қуйидагиларни айтадилар:
«Илик аъзоларнинг қувватидир. Дуо ибодатнинг илигидир. У билан обидларнинг ибодати қувватланади. Чунки у ибодатнинг руҳидир».
Аллоҳга шукр келтиришнинг бир тури – дуо қилишдир. Дуо – шукурдир, дуо – тавбадир, дуо – ибодатнинг аслидир. Дуо – тавозеликнинг бир кўринишидир. Дуо – бандани Роббисининг олдида қуллигини намоён қилишдир. Дуо – банда билан Роббисининг ўртасидаги узвий алоқадир. Ушбу мўъжаз китобчада ибодат чоғида ва бошқа турли ҳолатларда ўқиладиган дуолар жамланди. Агар улар мўмин-мусулмонларга Аллоҳга тавба-тазарру билан гуноҳлар мағфиратини сўраб илтижо қилишда, турли азобу ёмонликлардан паноҳ тилашда, дуоларни, зикрларни кўпайтиришда ёрдам берса, мусаннифа ниятига етган бўлар эди. Эй оламларнинг Роббиси! Барчамизнинг дуоларимизни қабул айла! Ўзингнинг ҳидоятингдан, мағфиратингдан, раҳматингдан бенасиб қолдирма! Омин! Дуоларда ёд этинг, Руҳимизни шод этинг.
ДУО – ИБОДАТДИР
Бандамиз, гоҳо билиб, гоҳида билмай хатоларга йўл қўямиз. Гуноҳлар қиламиз, адашиб, ёмонликлар кўчасига кирамиз. Аммо билмаймизки, Аллоҳ таоло ҳамма ишларимизни кузатиб туради, билиб туради, эшитиб туради ва ҳисоб-китобини ҳам қилиб туради. Лекин ҳар бир гуноҳимдан Аллоҳ хабардор, дея эътиқод қилувчи мўмин киши билмасдан шариатга хилоф иш қилиб қўйса ёки Парвардигорига осийлик қилса, дарҳол Аллоҳни эслайди, хатосини тан олиб, Унга надомат қилади, истиғфор айтиб, дуога қўл очади. Аллоҳдан ёлвориб, мағфиратини сўрайди. Тавба-тазаррулар билан ёлғиз Унинг Ўзига мурожаат қилади. Бунга Аллоҳ таолонинг ваъдаси бор:
«Модомики, сен уларнинг ичида экансан, Аллоҳ уларни азобламас. Модомики, улар истиғфор айтар эканлар, Аллоҳ уларни азобловчи эмас» (Анфол сураси, 33-оят).
Аллоҳ таоло уларга ҳалок қилиб битирувчи азоб юбормаслигининг иккита сабаби бор экан. Биринчиси – Расули Акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг борликлари. Чунки у кишини Аллоҳ таоло барча одамларга раҳмат қилиб юборган. Аллоҳ ораларида шундай зот турган қавмни оммавий азобга дучор қилишни ирода қилмаган.
Иккинчи сабаби эса уларнинг истиғфор айтишлари, Аллоҳдан гуноҳларини кечиришини сўраб, тавба-тазарру қилишларидир. Чунки истиғфор айтилса, яхшиликдан умид бор бўлади.
Яна Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
«Жаҳолат-ла ёмонлик қилиб қўйиб, сўнгра тезда тавба қиладиганларнинг тавбаси Аллоҳнинг зиммасидадир. Аллоҳ ана ўшаларнинг тавбасини қабул қиладир. Ва Аллоҳ ўта билувчидир, ўта ҳикматлидир» (Нисо сураси, 17-оят).
Тавба – қайтиш дегани. Гуноҳ ёки хатоликка йўл қўйдингми, дарҳол истиғфор айт, тавба-тазарру қилиб, Аллоҳга ёлвор дегани. Дуога қўл очиб, Парвардигорнинг мағфиратини сўра, дегани. Қиёмат кунининг даҳшатидан, қабр ва дўзах азобидан, яна гуноҳ ва ёмонликка қўл уришдан паноҳ тила, дегани.
Аллоҳни кўп зикр қилиш лозим. Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу дейдилар: «Аллоҳ таолони кечаси ҳам, кундузи ҳам, қуруқликда ва сувда ҳам, сафарда ҳам, уйда ҳам, бойлигу фақирликда ҳам, касаллигу соғликда ҳам, махфию ошкора ҳолда ҳам эслаб, зикр қилиш лозим. Роббини зикр қилувчилар билан Роббини зикр қилмайдиганлар мисоли тирик ва ўлик кабидир».
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: «Роббингизнинг ҳузурида покроқ бўлган, даражаларингизни кўтарувчироқ бўлган, тилла ва кумуш садақа қилишдан кўра сиз учун яхшироқ бўлган, душманингизга йўлиқиб, сизлар уларнинг бўйнига қилич солиб, улар сизнинг бўйнингизга қилич солишидан ҳам кўра сиз учун яхшироқ бўлган энг яхши амалингизни хабар берайми?» Улар: «Ҳа, айтинг», дейишди. «Аллоҳни зикр қилишдир», дедилар.
Аллоҳни зикр қилиш қалбни Унга боғлаш, У мени кузатиб турибди, деган доимий эътиборда туриш, Аллоҳнинг буйруқларини бир лаҳза ҳам эсдан чиқармай амалга ошириб боришдир.
Ҳа, мўминларнинг Аллоҳни кўп зикр қилишлари матлуб амалдир. Аллоҳ кўп зикр қилингандагина турли ёлғон, бўҳтон, иғво, ғийбат, чақимчилик каби гуноҳ гап-сўзлар биздан узоқлашади.
Аллоҳни кўп зикр қилган одамнинг қалбида беҳуда гапларга, сўкинишларга, кишига обрў келтирмайдиган ҳолатларга жой қолмайди.
Аллоҳни кўп зикр қилган одамнинг қалбида дунёнинг, унинг матоҳларининг зикрига жой қолмайди.
Аллоҳни кўп зикр қилган одамнинг қалбида турли кўнгилхушликларга, инсон зеҳнини чалғитувчи маишатларга жой қолмайди.
Аллоҳни кўп зикр қилган одамнинг қалбига Аллоҳнинг муҳаббатидан бошқа муҳаббат сиғмайди.
Аллоҳни кўп зикр қилган одамнинг тилига аввало Аллоҳнинг исми жо бўлади. Сўнгра бу муборак исм аста-секин унинг ҳалқумига, кўксига ва қалбига етиб боради. Бундай инсон тили билан Аллоҳнинг исмини айтмаса ҳам, қалби «Аллоҳ, Аллоҳ» деб туради. Ниҳоят, бутун вужуди шу ҳолатга етади. Ана шунда зокирлик мақомига эришади.
Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳматуллоҳи алайҳи ривоят қилган ҳадисда қуйидагилар айтилади:
«Расулуллоҳнинг ҳузурларига икки аъробий келди. Улардан бири:
«Эй Аллоҳнинг Расули, энг яхши одам ким?» деб сўради.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Кимнинг умри узоқ бўлиб, амали яхши бўлса, ўша», дедилар.
Иккинчиси эса:
«Эй Аллоҳнинг Расули, Исломнинг таклифлари кўпайди. Менга бир ишни амр қилингки, уни маҳкам тутай», деди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Доимо тилинг Аллоҳнинг зикри ила ҳўл бўлсин», дедилар.
Ҳа, Аллоҳнинг зикрини кўп қилиш мўмин бандани олиймақомларга эриштиради.
Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Роббингиз: «Модомики, бандамнинг лаблари Мени зикр этиб қимирлар экан, Мен у билан биргаман», дейди», деганлар.
«Дуо мўминнинг қуроли, диннинг устуни ва осмонлару ернинг нуридир. Ғафлатда қолган кишилар ичида Аллоҳни зикр қилувчи киши худди (душмандан) қочаётганлар ичида (душманга қарши) уришаётган киши кабидир». «Ғафлатда қолган кишилар ичидаги Аллоҳни зикр қилувчи киши худди қуриган дарахтлар орасидаги яшил дарахт кабидир».
«Бирор қавм мажлис қуриб, Аллоҳни зикр қилсалар, уларни фаришталар қуршаб оладилар ва раҳмат уларни ўраб олади ҳамда Аллоҳ таоло Ўзининг ҳузуридагилар олдида шу қавмни зикр қилади».
«Қай бир қавм Аллоҳнинг розилигини истаб, Уни зикр қилишга жазм этган бўлсалар, осмондан бир жарчи: «(Гуноҳларингиз) мағфират қилинган, хатоларингиз яхшиликка алмаштирилган ҳолингизда (ўрнингиздан) туринглар», деб нидо қилади».
«Албатта, осмон аҳли Аллоҳ таолонинг исми зикр қилинадиган ер аҳлининг уйларини худди сиз осмондаги юлдузларни кўрганингиз каби кўрадилар».
«Бирор қавм жам бўлиб, Аллоҳни зикр қилсалар, шайтон ва дунё улардан четлашади ва шайтон дунёга: «Кўряпсанми, нима қиляптилар?» дейди. Дунё бўлса унга жавоб бериб, шундай дейди: «Қўявер, улар тарқалиб кетса, бўйинларидан ушлаб, сенга олиб бораман».
«Албатта, Роббингиз ҳаёли, карамли, олийжаноб Зотдир. Бандалари қўлларини кўтариб (дуо қилсалар), ҳеч нарсасиз бўш қайтаришдан ҳаё қилади».
«Кимки Аллоҳ таолога дуо қилмаса, Аллоҳ таоло унга ғазаб қилади».
«Зикрнинг яхшиси махфийсидир ва ризқнинг яхшиси кифоя қиладиганидир».
Донишмандлар айтадилар: «Хушомад сўзлар билан эмас, балки хорлик, зорлик сўзлари билан дуо қилинглар».
