4. Оёқларни тўпиғи билан қўшиб ювиш.
Савол: Таҳоратнинг суннатлари қайсилар?
Жавоб: Таҳоратнинг суннатлари ҳақида фиқҳга оид китобларда бир қанча амаллар санаб ўтилади. Биз қуйида ана шу амалларнинг энг муҳимларини мисол тариқасида санаб ўтамиз:
1. Ният.
2. Таҳоратни “Бисмиллoҳ…” билан бошламоқ.
3. Қўлларни банди билан ювмоқ.
4. Ғарғара қилмоқ.
5. Бурунни чаймоқ.
6. Аъзоларни уч мартадан ювмоқ.
7. Соқол остига сув етказиш.
8. Бармоқлар орасига ҳилол қилмоқ. Яъни, оёқ-қўлларнинг панжалари орасига бармоқлар билан сув етказмоқ.
9. Бошга масҳ тортилгач, қулоққа ҳам масҳ тортиб қўйиш.
10. Мисвок ишлатиш.
Савол: Таҳоратнинг мустаҳаблари борми?
Жавоб: Таҳоратнинг бир қанча мустаҳаблари бор. Қуйида уларнинг энг асосийларини санаб ўтамиз.
1. Аввало, ҳар бир хайрли иш қиблага қараган ҳолда “бисмиллоҳ” билан бошланиши керак. Демак, таҳорат олишга ният қилган киши қиблага юзланиши лозим.
2. Таҳорат ўнг қўл билан бошланмоғи, хусусан, оғизга ўнг қўл билан сув олиш дуруст бўлади.
3. Бурунга ҳам ўнг қўл билан сув олиниб, чапи билан чайилади.
4. Таҳорат қилинаётганда бошқалар билан гаплашилмайди.
5. Таҳоратдан тушаётган нажас сув кийимга сачрамаслиги керак.
6. Аъзоларни юваётганда кетма-кетликка амал қилиш лозим.
7. Таҳоратдан кейин икки ракат намоз ўқиш ҳам мустаҳаб амалдир.
Савол: Таҳоратнинг макруҳларини санаб беринг.
Жавоб: Таҳоратнинг бир қанча макруҳлари бор. Мусулмон киши бу нарсаларга ниҳоятда диққатли бўлиши керак. Чунки намознинг мукаммаллиги таҳоратдан бошланади. Таҳорат пайтида сувни исроф қилиш; сувни сачратиб ювишлик; таҳорат пайти сувни кам ишлатиш; бошқалар билан гаплашиш; нопок жойларда таҳорат олиш ва ҳоказо.
Савол: Таҳорат қандай ҳолларда бузилади?
Жавоб: Инсон танасидан чиқадиган ҳар қандай нарса таҳоратни бузади. Хусусан, орқа ва олд аъзолардан чиққан ел, бавл, нажосат, маний ва шунга ўхшаган нарсалар таҳоратни синдиради.
Шунингдек, танадан оқиб, ёйилиб чиққан қон ҳам, йиринг ҳам таҳоратни бузади. Инсоннинг оғзи тўлиб қайт қилиши ҳам таҳоратни синдиради. Ухлаш, маст бўлиш, ҳушдан кетиш, намозда қаҳ-қаҳ отиб кулиш сингари амалларда ҳам таҳорат бузилади.
Савол: Намоздан ташқарида қаҳ-қаҳ отиб кулиш ҳам таҳоратни бузадими?
Жавоб: Йўқ, намоздан ташқари ҳолатларда кулишлик билан таҳорат бузилмайди.
Савол: Нега намоз бузилади?
Жавоб: Аввало, шуни айтиш керакки, намоз ўқиётганда бошқалар эшитадиган даражада кулса, у одамнинг таҳорати бузилади. Сабаби, бу одам ибодатда – Аллоҳнинг ҳузурида туриб, нималарнидир эслаб, куляпти. Бу эса ибодатга бепарволикдан юзага келади. Ана шу бепарволикка жазо, танбеҳ бўлишлиги учун у бошқатдан таҳорат олиши керак бўлади.
1-расм. Ният қилинади ва “Бисмиллоҳ” билан қўллар бўғимларга қўшиб уч марта яхшилаб ювилади.
2-расм. Оғизга сув олиб, уч марта ғарғара қилиб, чайилади.
3-расм. Бурунга сув тортилиб, уч марта чайилади.
4-расм. Юз ияк ва пешона қўшилган ҳолда уч марта ювилади.
5–6-расмлар. Қўллар тирсаклари билан қўшилган ҳолда аввал ўнг қўл, сўнгра чап қўл уч мартадан ювилади.
7–8-расмлар. Қўллар ҳўлланиб, бошнинг тўртдан бир қисмига, сўнгра қулоққа ва бўйинга масҳ тортилади.
9–10-расмлар. Аввал ўнг, сўнгра чап оёқ тўпиқлари билан қўшилиб уч мартадан ювилади.
12-расм. Таҳорат олаётган киши маҳси кийган бўлса, қўллар ҳўлланиб, ўнг оёққа ўнг қўлда, чап оёққа чап қўлда масҳ тортилади.
ҒУСЛ НИМА?
Савол: Қачон ғусл қилинади?
Жавоб: Инсон ғусл қилиш шарт бўладиган ҳолатлар мавжуд. Жумладан, эр-хотин жинсий яқинлик қилганида, аёллар ҳайз ва нифос ҳолатидан фориғ бўлганида, уйқуда эҳтилом бўлиб қолинганида ғусл қилиш фарз бўлади. Жума ва ҳайит намозларига ғусл билан бориш эса суннат амал ҳисобланади. Шунингдек, ҳаж ёки умрада эҳром боғлаш учун, Арафот майдонида туриш учун ҳам ғусл қилиш суннатдир. Динимизда эъзозланадиган баъзи кунларда, кечаларда, Мино водийсига чиққанда, тавба қилганда, ғайридин кишининг мусулмон бўлганида ёки сафардан қайтганда ғусл қилиш мустаҳаб саналади.
Савол: Ғусл қай тариқа адо этилади?
Жавоб: Ғусл – аъзойи баданга сув еткизиш. Танадаги бирор жойга сув етмай қолса, киши жунуб ҳолатида қолади. Яъни, баданни сувдан тўсиб турувчи ҳеч нарса бўлмаслиги керак. Мисол учун, аёллар бармоқларидаги узук ёки тирноқларидаги лакка ҳам диққат қилиши керак бўлади. Сочлари ўрилган бўлса, унинг ҳам тагига сув етиши шартдир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қандай қилиб ғусл қилишларини Оиша онамиз розияллоҳу анҳо айтиб бердилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам жанобат сабабли ғусл қиладиган бўлсалар, аввал икки қўлини ювишдан бошлардилар. Кейин намозга таҳорат олгандек таҳорат қилардилар. Сўнгра қўлларини сувга тиқиб ҳўллаб, сочларининг ораларига панжаларини киргизиб ишқар эдилар”.
Савол: Ғусл қилишнинг тартиби қандай?
Жавоб: Аввало, ният қилинади. Ғуслнинг нияти бундай:
«Навайту ан ағтасила ғуслан минал жанббати рафъан лил ҳадаси ва истиббҳатан лис-солбти тақоррубан миналлуҳи таъбла».
Маъноси: Нопокликни кетказиш, намоз ўқишни жоиз этиш ҳамда Аллоҳга яқинлик истаб ғуслни ният қилдим.
Иккинчидан, қўллар ювилиб, баданнинг нопок жойлари тозаланади.
