Toraman

Şuayip Efendi hovardalık kaçamakları yapardı. Fakat pek gizli, pek seyrek… Karısına bir şey sezdirmemek için alınabilecek tedbirlerin hiçbirinde zerrece kusur göstermezdi. Uzun süre kapı çuhadarlıklarında bulundu. İyi kötü geçinip gidiyordu. Bolluğa erememişti. Son zamanlarda komisyonculuğa başladı. Bir iki iş, hiç umulmadık şekilde yüzünü güldürdü. Kasasına birkaç bin lira girdi. Zeki, çalışkan bir adamdı. Fakat ömrünün ikindi ezanı “hayyalelfelah” seslenişiyle dikkatini çekmiş olduğu ve şimdiye kadar ömrünü hemen yoksulluğa yakın bir geçim darlığı içinde geçirmiş olduğu için erişmek üzere olan ihtiyarlığını, iki evladını, hasta karısını düşündü. Kendinin ve ailesinin geleceği için daha çalışmak ve birkaç parça gelir kaynağı sağlamak amacına bağlandı. Bunun için kazancını kimseye sezdirmemeye uğraşarak günlük geçimine hiç genişlik vermedi. Önceki ev idaresini katiyen bozmadı.

Fakat determinizm adıyla bir felsefe vardır ki alın yazısına kimse hükmedemez; insanın her hareketi bir sebepten doğar; daima iş olacağına varır, tezini ortaya atan bir meslektir.

Zavallı adam bu kelimeyi ömründe hiç işitmemiş olduğu hâlde bu felsefenin fırtınasına uğradı. Birtakım sebepler de onun bu iyi niyetini uygulamaktan kendisini alıkoydu.

Eski zaptiye taraflarında küçük bir büro açarak komisyonculukla uğraştığı sıralarda birçok kimselerle görüşüyor, iş yapıyordu. Bir aralık bürosuna Servinaz adında kâğıt kavafı bir kadın dadandı. Bilgiç, becerikli, işten, sözden yılmaz, ele aldığı işlerin çokluğundan dişi avukat kesilmiş fakat geçkince bir kadın…

“Cami yıkılsa mihrap yerinde durur.” derler. Bunun mihraptan başka minberi, maksuresi ve hele son cemaat yeri henüz bozulmamış gibiydi. Yaşça hemen Hasnâ Hanım’a yakındı. Saçlar gür, gözler hafif sürmeli, jestleri, edası, davranışlarıyla kendinin hâlâ güzellik tahtından inmemeye yemin etmiş bir eski yosma olduğuna şüphe götürmezdi. Kendisine ne iş verilse tamamıyla altından kalktığı, başardığı için Şuayip Efendi bu kadınla alışverişi ilerletti. Fakat kadın, komisyoncunun kasasındaki birkaç bin liranın kokusunu aldı. Eski bir kovukta bal peteği bulmuş bir arı gibi adamın başından ayrılmıyordu. Şuayip Efendi’nin özel hayatı, ruh hâli, girdisi, çıktısı ve evdeki felaketli durumu hakkında derin bir kovuşturmaya, incelemelere girişti. Her şeyi öğrendi. Zavallı adama mükemmel bir sevda tuzağı kurmak için etrafına kazıklarını kaktı. İpleri germekle uğraşıyordu.

Büroya girmezden önce aralarında geçen iş birliğine dair cilveli, gönül alıcı, sanatlı sözler düzenleyerek henüz pembe beyaz ve tombul kalmış kollarını çarşaftan ve dantelli yenlerinden sıyırarak yazı masasının üstüne dayar, en çekici, en tatlı gülümsemelerini dudaklarının etrafına yaya yaya adamcağızın en derin kalp köşelerine sokulmak ister gibi içe işleyen baygın bakışlarla göz süzerek büyük bir içtenlikle ağır ağır, tatlı tatlı söze girişir. Kısacası, bayat varlığını yürek tazeleyen lezzetli bir şurup gibi herifin boğazından aşağı akıtmak ister. Fakat Şuayip Efendi oralarda değildi.

O, bu kadının yüzünde, işlerinin bazı bölümlerini çekip çevirme yeteneğinden başka bir şey görmezdi. Efendi vurdumduymazlıktan geldikçe kadın büyüleme sanatındaki ustalığını ortaya döker, ne yazık ki istediğini elde edemezdi. Bu yüzden kadına bir aralık şüphe geldi. Acaba Hasnâ Hanım’ın kocası hakkında “Kocamın erkekliği yoktur.” diye çıkardığı söylenti bir gerçeğe mi dayanıyordu?

Meselenin içyüzü tuhaftı. Şuayip Efendi’nin erkekliği var, hem de işlenmemiş bir maden gibi o yaştaki adamlarda az bulunur bir güç ve cevherdeydi. Osmanlı memleketlerindeki yere gömülü madenler gibi Şuayip Efendi kendi erkeklik cevherinden kendisi bile habersizdi. Hasnâ Hanım onu körlendi sanıyordu. Rahim tıkanıklığı nöbetleri sırasında ihtiyar karısının mevsimsiz olduğu kadar ateşli ve tiksinti verici sevda saldırışlarından kurtulmak için bu yalana başvurmuş ve karısını inandırıncaya kadar yıllarca akla karayı seçmişti. “Herifin gözü artık beni görmüyor. Büyü yapıp kocamı bağladılar. O sırım gibi adam paçavra kesildi. Keskin bir hoca biliyorsanız bana salık veriniz. Büyüyü bozdurayım. Bu genç yaşımızda herifle kardeş gibi olduk a dostlar!” sızlanışlarıyla çalmadığı kapı, başvurmadığı tedavi çaresi kalmadı. Kocasını haftalarca tütsülere yatırdı. Yedirmediği kuvvet macunu, takmadığı muska, ıslatıp içirmediği dua bırakmadı. Hoca, doktor öğütlerinden başka Çingene karısı reçeteleri şifa düzeninden olan kunduzlara, köstebeklere, kaplumbağalara, kurbağalara, örümceklere, yengeçlere, şeytan minaresinin içine, hüthüt yumurtalarına varıncaya kadar hep yedi. Karısının gönlünü yalnız bu suretle hoş etmeye çalıştı. Çünkü onun öteki türlü hatırını almaya kendince imkânı yoktu. Vücudunu her çeşit denemeye açık tutmaktan çekinmedi. Fakat Hasnâ Hanım paçavrayı diriltemedi. Kocasının güçsüzlüğüne inandı. Şuayip Efendi de hayatının bu en zor şeyinden kurtuldu. Fakat kadın bütün bütün fitili aldı.

Karısının yedirdiği kuvvet verici şeylerden komisyoncunun bünyesi etkisiz kalmadı. Kanında ve sinirlerindeki cinsel yeteneği vakit vakit coşup kabarma nöbetleri gösterdi. Fakat yalnız turfanda ve taze meyveler için iştahları depreşen uyuşuk mideler gibi ihtiyarlara vergi gençlere düşkünlük merakıyla doluydu. Kokusu pek koklanmamış, renk ve çekiciliğiyle pırıl pırıl, yeni açılmış taze çiçeklere, gençlik ve güzelliğinin henüz dumanı üstünde, güvercin palazı körpe kızlara düşkündü. Günaha girerse de böyleleriyle girmek, yarın öteki dünyada günahlarının cezasını çekmek için zebanilere yakasını vermezden önce bu dünya meleklerinin aşk tatlarıyla yanmak isterdi.

Ünlü bir masal vardır: Bir padişahın çocuğu olmaz. Bir derviş görünür. Zamanın hükümdarına bir elma sunarak bu sihirli elmayı kadın sultanla yarı yarıya yemelerini, kabuklarının da kısrağa yedirilmesini söyler. Bu elmadan Tanrı’nın izniyle nur topu gibi bir şehzade ve kısraktan da Düldül’e benzer çevik bir tay doğar.

Bu masalın mucizesiyle kulağı dolgun olan Hasnâ Hanım, cinsel coşkunluklarda da kocasından aşağı kalmamak için Nasrettin Hoca’nın neft yağı hikâyesinden hisse çıkartır gibi güçlendirici ilaç ve öteberiyi kocasıyla yarı yarıya yemiş, kırıntılarını da kediye vermişti. Kedi o yıl Şehzadebaşı kantocuları gibi damlar üstünde azgın âşıklarla kulak paralayıcı inceli kalınlı birçok düettolar okuduktan sonra nihayet martta altı tane yavru doğurarak bereketli cinsel yeteneğine bütün mahalleyi hayran etmişti. Fakat kocasının nikâhlı karısına rağbet etmemesi yüzünden Hasnâ Hanım’ın yediği, içtiği bütün o cinsel hayatı güçlendirici şeylerin ateşi kanında kaldı. Kadını bütün bütün zehirledi.

Şuayip Efendi de yaşlı sinirlerinde sevda hayalleri depreşmeleri, iliklerinde bir sonbahar şiiri uyanıklığı, kanında mevsimsiz bir yükselip kabaran aşk dalgası duyuyordu. İşte bu aralık karşısına Servi-naz çıktı. Lakin kadın adındaki nazla adamın kalbinde bir arzu ateşi uyandıramadı. Adamcağız bu kadının düzgün altında derinleşen buruşuklarına baktıkça Hasnâ’nın istek uyandırmak için süslendiği zamanlardaki yorgun yüzünü hatırlayarak onu görmüş gibi oluyor, kanı, iliği, siniri buz gibi donuyordu.

Kadın yalnız adındaki nazın sihirli kuvvetiyle yetinmez kurnazlardan biriydi. İhtiyar kalplerin geç tutuşur fakat bir kere kıvılcımlandıktan sonra ateşin çatıyı saracağını biliyordu. İş, büyüleme metodunu amaca iyi isabet ettirebilmekteydi. Herifin yıkılmaya yüz tutmuş kalp hisarını fethetmek için yeminler etti. Antlar içti. Hiçbir şeyden çekinmeyecek ve yılmayacaktı. Komisyoncunun eğilimlerini, duygularını inceden inceye araştırmaya, incelemeye girişti. Zaafının, düşkünlüğünün gençlere karşı olduğunu anlayınca kavaf kadın, silahı kendi yorgun ve titrek elinden sağlam, genç bir avcının aman vermez başarılı eline bırakmak gerektiğini kabul etti.

Servinaz’ın Binnaz adlı hayatının yirminci yılına adım atmış, Tanrı’nın özenle övmüş yaratmış, gerçekten eşsiz bir güzellik ve çekiciliğe sahip, şeytan, fettan bir kızı vardı. Bir temiz, namuslu ortamda yetişseydi birbirinden üstün olan zekâ ve güzelliğiyle kızın değerine paha olmazdı. Fakat bir anadan bin babadan olma bu Binnaz, orospuluk çöplüğünde yetişti, gelişti. Aşktan doğmuş bir güzellik, tutuşmuş iki kalbin alevlerinden fırlamış bir yasak aşk çocuğuydu. Yasak şey tatlı olur sözündeki iddiaya bu kızın yaratılışından daha açık bir örnek olamaz. Onu herhangi bir şeye benzeterek anlatmak, göz önüne getirmek mümkün değildir. Edasına, tadına, albenisine söz yoktu. Fakat nihayet pek yürek yakan, en acı ve tehlikeli zehirlere dönen tatlılardandı. Dışarıda büyük bir öğretim görmemiş, Güzel Sanatlar Akademisine gitmemiş, öğretmen okullarının semtine uğramamış, o özel ana okulunda yetişip sanatının ustası olmuştu. Anasının tutkunlarına verdiği gizli ziyafetlerde ruhları titreten gazeller okur, dinleyenlerin, orada hazır bulunanların akıllarını da beraber zıplatacak çiftetelli oynar. Maçiçte, tangoda Parizyana artislerini gölgede bırakırdı. Anasının göstermelik olarak iş edindiği kavaflıktaki başarısı kızının yüzündendi. Binnaz’ı billur şişeye konmuş bir hayat suyu ve neşe pınarı gibi iştahlılarına yalnız dışından yalatır, kimseye bir yudum yutturmazdı. Ateşten yanan bir ağız böyle sızdırılmış, süzülmüş bir sevda içkisini kabın dışından yalamakla nasıl artan bir ateşe uğrarsa buna da dil uzatanlar öyle tutuşurlardı.

Karı kendi sevgi büyüsüyle komisyoncuyu çarpamayınca av silahını kızının eline verdi. Kendi bir hastalık bahanesiyle işleri yürütmek için büroya Binnaz’ı göndermeye başladı. Anası çekirdekten yetiştirdiği kızına artık sanatı devrediyordu. Binnaz hem kaçar hem davul çalar sözünü yerine getirir bir davranışla komisyoncunun karşısına melekçesine bir şeytanlıkla çıktı. Öyle ki Şuayip Efendi bu eşsiz güzelliği görünce gökte huri kardeşlerinden ayrılmış bir gökyüzü sürgünü sandı. Bu çekicilikte bir kadının bir erkeği ne gibi kaza ve belalara sürükleyebilecek büyüleme gücünde olduğunu düşünerek o zamana kadar yerdiği, tenkit ettiği bazı adamlara şimdi hak verdi. Kendisi de böyle bir günah için cennetten kovulmayı göze alacak bir ahlak sarsıntısına düştü. Kendi cinsel hayatının hayallerini dolduran, duman üstünde aşk sofrası işte buydu. Ağzının salgısı çoğaldı. Yutkunuyor, yutkunuyordu. Zavallı adamcağız şair değildi. Kendi kendine küçük dilini yutarcasına “Heyyyyy! Bu nasıl mahluk böyle be? Bir lenger kaymak, kaymak, kaymak…” tutkusunun şaşkınlığı içinde salyalarının yarısını içeri, yarısını dışarı akıttı. Onun değer ölçüsünde ve şairliğinde beyazlık, yumuşaklık, tat ve güzellikçe kaymaktan üstün bir şey yoktu. Bütün tutkunluğunu bu benzetmeyle dile getirir, imrendiği her şeyi buna benzetirdi: Kaymak… Zavallı adam nihayet kaydı. Tepesi aşağı baş döndürücü bir patinaj yaptı. Artık bir daha da doğrulamadı.

Bu bir lenger taze, nefis kaymak, komisyoncunun zihnini öyle bir kaplayış kapladı ki evde, sokakta, uykuda aklında hep o… Hep o kaymaktan tatmak görüntüleri… Onu yemedeki tadın hayalleri… Rüyalarında bu lengerin kıyısından bucağından banmaya uğraşırdı.

Çoğu yaşlılara ihtiyarlık hırsı dedikleri bir pintilik gelir. Sebebi, başka tatların azalarak boş bıraktıkları yerlere bir bencillik gelmesi, kazanç kaynaklarının, zengin olma imkânlarının azalması, vücudun çalışma gücünden düşmesi bunun için ömrünün sonlarında yokluğa, yoksulluğa uğramak korkusudur. Bu hâl Şuayip Efendi’de de başlamıştı. O, ucuzca bir hovardalık etmek istiyordu. Kıza karşı uyanan bu muhabbetinde bir meşruluk kokusu yoktu. Eğlenip geçmek fikrindeydi. Bu bir lenger kaymağın okkası değil, dirhemi kendine kaç yüz liraya mal olacağını hesaplayamadı. Bir tutam pastırma parçasına hayatını feda eden bir fare düşüncesizliğiyle kapana girdi.

Kızın büroya uzun süre gelip gitmesini sağlamak için anasının hastalığının uzamasına kalpten dua ediyor fakat görünüşte nezaketle daima “Anneniz iyileşiyor inşallah?” sualini edip de Binnaz’dan “Ah hayır efendim, daha bir süre sokağa çıkamayacak sanırım.” cevabını aldıkça Şuayip Efendi son derece memnun oluyordu.

Binnaz komisyoncuya ne yılışıklık göstererek bol bol iltifat ediyor ne de büsbütün soğuk duruyor. Ağırbaşlı, ciddi bir serbestlikle namusluluk, meleklerin saflığına benzer bir toyluk ve masumluk gösteriyor, herifin iştahlı bakışlarını bütün bütün parlatmak için nurdan yapılma gerdanı, billur bilekleri göstermek gerektikçe kaza ve dalgınlığa verilebilecek yapma unutkanlıklarla çarşafının ucunu, kenarını düşürüyor, Şuayip’in yutkunmaları artıp gözleri döndükçe onun her türlü saldırı isteğini kıracak davranışlarda bulunuyordu.

Kızın büroya geldiği belirli günlerde daha o gelmeden önce komisyoncu odasını boşaltarak sevgilisini yanında uzun süre tutabilmek için beş dakikalık işlere birkaç saatlik konuşma genişliği verebilme çarelerini düşünüyor, uzun, tatlı, eğlenceli konuşma ortamı hazırlamaya uğraşır fakat kendisi yaratılış itibarıyla pek konuşkan ve güzel söz söyleme sanatına sahip bir adam olmadığından o yutkunmaları sırasında nemli, kuru, kalıplaşmış sözlerini de çiğneyip yutar, ne söyleyeceğini şaşırır.

Binnaz’ı karşısına oturttuktan sonra hemen daima değişmez bir biteviyelikle aralarında şu konuşma tekrarlanır dururdu: