Mna. Lee e be e le monna yo a kgotsofetšego. O be a ipshina ka mošomo wa gagwe le bophelo bja ka ntle, o be a tloga a tseba gore a ka se tsoge a humile goba go ya mošetša gape. Ka lebaka leo, yena le mosadi wa gagwe gabjale ba be ba thabetše go ba le bana ba babedi fela. O be a ba fa ka go lekana bobedi gomme a ba nyakela tše dibotse fela, efela o be thabetše gore ba tlogetše sekolo gore ba kgone šoma polaseng saruri, mo mosadi wa gagwe a bjetšego mešunkwane gomme a ruile dikolobe tše tharo le ditosene tše mmalwa tša dikgogo.
Mna. Lee o be a nagana ka mo a ka katološago polasa ya gagwe ka thušo ya tlaleletšo. Mogongwe a ka kgona go rua ditosene tše dingwe tša dikgogo, dikolobe tša tleleletšo le lefelo la mafela mohlomongwe.
O ile a tsoga ditorong tša gagwe, “Mogongwe se se šoro, Mud? ga senke ka bolela ka se pejana, efela ke ile ka idibala gabedi mo bekeng ye gomme ka nyaka go dira seo gape makga a mabedi goba a mararo.”
“Nkane o sa mpotša ka seo pejana?”
“Gabotse, wa tseba, ke be ke sa nyake go go tshwenya gape go be go se seo o tla se dirago ka se, o be o tla dirang?”
“Aowa, e sego ka bonna ke be ke tla go iša go mmane wa gagwe ka pela gomme mogongwe ka leka go go iša go ngaka ya tša kalafo.”
“Aši, o a ntseba, Mud. ke be ke tla re, ‘A re emele go bona gore mmane o tla reng pele o diriša tšhelete ka moka’. Ke swanetše go dumela gore ga ke ikwe gabotse ka dinako tše dingwe le ge e le gore ke tšhoga gannyane ka se mmane a tla se bolelego gosasa.”
“Ee, le nna. O tloga o ikwa gampe ka tsela yeo?”
“Ka dinako tše dingwe, efela ga ke sa na maatla le gatee. Ke be ke kgona go kitima le go fofa le dipudi, efela gabjale ke lapišwa ke go no di hlokomela fela!
“Se sengwe ga se sa loka, ke na le bonnete bja seo.”
“Lebelela, Paw,” leo e lego leina la boikgopolelo la seruiwaratwa sa gagwe ka ge le e ra gore ‘Tate’ ka seThai, “bana ba kgorwaneng. O nyaka go ba botša seo gona bjale?”
“Aowa, o bolela nnete, o ba tshwenyetša eng gabjale, efela ke nagana gore mmane o tla mpitša moragonyane gosasa mathapama, ka fao ba botše gore re tla ba le kopano ya lapa ka nako ya teye gomme ba swanetše go ba fao.
“Ke nagana gore ke ye malaong gabjale, ke kwa ke lapile gape. Ditshwelo tša mmane di mphedišitše gannyane sebakanyana, efela di feletšwe ke maatla. Ba botše gore ga ke na bothata, efela o kgopele Den go mpulelela dipudi gosasa, o tla dira bjalo? Ga se a swanela go di iša kgole, efela tlase kua molapong gore di je mahlakanoke a noka le go nwa meetse… Seo se ka se di kweše bohloko letšatši le tee goba a mabedi.
“Ge o ka hwetša metsotso ye lesome, o ka ntirela teye ya go kgethega ya gago hle? Yela ya kgemere, anise le tše dingwe… tšeo di tla ntapološa gannyane… Joo, le dipeu tše mmalwa tša legapu le sonopolomo… mogongwe o ka kgopela Din go nkgatlela tšona?”
“Nka go fa komiki ya sopo? Ke mmamoratwa wa gago…”
“Ee, GO LOKILE, Efela ge ke swerwe ke boroko, o di beye tafoleng gomme ke tla di nwa di tonya moragonyana
“Dumelang, bana, ke ile go robala ka pela bošegong bjo, efela ga ke nyake le tshwenyega, ga ke na molato. Mmago o tla le fa dintlha. Ke na le mohuta wo mongwe wa tshwaetšo, ke nagana bjalo. Le robale gabotse ka moka”
“O robale gabotse, Paw,” ba araba ka moka. Din o be bonala a tshwenyegile ge ba lebelela Mna. Lee ka tlalelo pejana a boela morago gomme ba lebeletšana.
Ge Mna Lee a robetše fao ka leswiswing la go homola, a kwa mahlakore a gagwe a thunya kudu, go no swana le ka mo leino la go bola le bago le mathata malaong ka mehla bošego, efela o be a lapile gomme a swarwa ke boroko pele ga teye ya gagwe, sopo le dipeu di ka tlišwa go yena.
Ka ntle, tafoleng ye kgolo gwa tšhungwa lebone gannyane, lapa ka moka le be le boledišana ka tlalelo ya Mna. Lee ka mantšu a tlasetlase, le ge e le gore ga go yo a tla ba kwago ge ba bolelela godimo.
“Naa Paw o ile go hwa, Mma?” gwa botšiša Din a thekgile dikeledi.
“Aowa, moratiwa, ga go bjalo,” a araba, “gabjale… ga ke nagane bjalo.”
1 2 KGAKANEGO YA LAPA LA LEE
Ka mokgwa wa tlwaelo wa naga, bohle ba be ba robala mmogo ka phapošing e tee ka ntlong: Mma le Tate ba na le materase a pedifatšo, bana ba na le o tee mongwe le mongwe gomme mepete ye meraro e be e šireleditšwe ka dinete tša menang, gomme ge ba tsoga ka masa, mongwe le mongwe o a nanabela gore ba se tsoše Heng.
Ba be ba tseba gore se sengwe se fošagetše, ka gobane ka mehla ke yena a tsogago pele le go tšwa le ge go tonya kudu mesong. Ba ile ba hlodimela ka neteng ya menang go sefahlego sa gagwe sa go sehlefala gomme se tshwenyegile, go fihlela mmago bona a ba kgoromeletša ntle.
“Din, re direle se sengwe se sebotse, moratiwa. Ga ke rate tebelelego ya tatago, ka fao ka pejana, hlapa gomme o yo bona ge eba mmane o na le se a ka re botšago, o tla dira bjalo? Mosetsana wa ka o mobotse. Ge a sa hlwa a loka, gomme re tsogetše, ke tseba seo, mo kgopele gore a direle motlogolo wa gagwe wa mmamoratwa maitapišo a kgethegilego, pele re šiwa ke nako?”
Din o ile a thoma go lla gomme a kitimela šawareng. “Tshwarelo, moratiwa, ke be ke sa nyake go go kweša bohloko!” a goeletša ka morago ga mokokotlo wa morwedi wa gagwe.
Ge a fihla ntlong ya mmane wa gagwe moragonyana ga metsotso ye lesomehlano, Sedupe sa Motšofadi se be se tsogile gomme se apere, se dutše tafoleng ye kgolo ka pele ga ntlo, se eja sopo ya raese.
“Dumela, Din, ke mo go botse go go bona, naa o nyaka sekotlolwana sa sopo? E bose kudu.” Da o be a rata ditlogolo tša gagwe kudukudu Din, efela ge a ekwa seo a a tlilego go se kgopela, o be a nyaka go bolela gore mmagwe o kgopela tše dintši tša phekolo ya maleba ya mohuta wo mo diiring tše masomepedi-nne.
“Mma yo wa gago le yena! GO LOKILE, re tla bona seo re ka se dirago…Paw wa gago o lebelelega gampe, ga go bjalo?” “Ee, Mmane Da, ke o mošweu bjalo ka setopo, efela ga re na bonnete bja gore o hlokofetše… Mma o be a ile go mo hlaba ka phini ge ke tloga go bona ge a šikinyega, ga se ke emele seo. Ga ke nyake gore Paw a hlokagale, Mmane Da, mo thuše hle.”
“Ke tla dira ka mo ke kgonago, ngwanaka, efela ge Budha a bitša, ga go le o tee lefaseng yo a ka rego ‘Aowa;, efela re tla bona seo re ka se dirago. A re sepele”
Da o ile a eta pele go ya mokutwaneng wa gagwe, a thumaša kgantlele gomme a tswalela lebati ka morago ga bona. O be a tshepa gore Din o tla laetša kgahlego; ditseleng tša kgale’ mola e sale o monnyane kudu go mo ruta, ka gore o be a tseba gore go tsomega wa go mo latela ka letšatši le lengwe, ge eba mošomo wo o tla dula o le lapeng la gaLee.
O ile a mo šupetša mmete wa Dinyakišišo lebatong gomme Din a dula fase, bjale a sepelasepela le mokutwana a bobola dithapelo le direto le go tšhumaša dikgantlele tše dingwe tše mmalwa, pele a dula go lebana le Din, yo a bego a lebeletše tlase go diatla tša gagwe tša go akaretša diropeng tša gagwe.
Da o ile a lebelela motlogolo wa gagwe, a kwa mmele wa gagwe o tširimoga gannyane, a lebelela ka diatleng tša gagwe tša go akaretša metsotswana ye mmalwa gomme bjale a lebelela godimo go Din gape.
“O tlile go nyaka keletšo malebana le yo mongwe? Botšiša potšišo ya gago hle, a realo Da, ka lentšu le lekoto, la go duma le leso leo go se nago yo a ilego a le kwa ka ntle ga mokutwana wo.
Phetogo yeo e ile ya makatša Din, bjalo ka mehla ge mmane wa gagwe a tsenwa ke lelopo gomme a dumelela selo se sengwe go tšea taolo ya mmele wa gagwe. E be e se fela gore sefahlego sa gagwe se fetogile, le ge go le bjalo, mmele wa gagwe ka moka o be o fetogile gannyane, ka tsela yeo moraloki goba moekišetši a ka fetolago tebelelego go sepelelana le moanegwa yo a mo ralokago, efela go be go feta fao. O be o tla re go beilwe bokagare bja e mongwe ka gare ga Da, seo se dirago gore a bonale ka tsela ye fapanego le go kwagala ka go fapana gape.
Din o ile a lebelela Sedupe seo e se sa lego mmane wa gagwe.
“Sedupe, tate wa ka o lwala kudu. Ke nyaka go tseba gore bothata ke eng le seo re ka se dirago ka se.”
“Ee, tatago, yo le mmitšago ‘Paw’.”
Motho, mmane wa gagwe a kwagala bjalo ka monna ka nako yeo, bea seatla go sengwe le sengwe sa diphuthelwana tšeo Heng a di tlogetšego maabane gomme a tswalela mahlo mmane wa gagwe. Go be go bonala go Din bjalo ka go ema sebaka se setelele le go homola go tseneletšego, mo o ka rego a ka kwa ditšhošane ge di sepela lebatong la mabu la go tia.
Din o bile ditulong tše bjalo makga a ditosene pejana, e sego selo se bohlokwa go swana le se. O botšišitše ka go ngongorega ka mala gatee, le ka lehlapo la gagwe mengwaga ye mmalwa ya go feta gomme e se kgale o mmotšišitše ge eba o tla nyalwa ka pela. O be a sa tšhošwe ke peakanyo, efela ditetelo, eupša o be a tseba gore sa gagwe ke go dula le go leta le go lebeledišiša, ka ge a be a hwetša seo se kgahliša.
Sedupe se ile sa phuthulla sephuthelwana sa pele seo se nago le leswika, a le lekola ka tlhokomelo, a le dupelela gomme a le bušetša morago letlakaleng la lona la panana, gomme a topa letlakala leo le nago le mose mmeteng gomme a o dupelela, pele a o bušetša morago mmeteng pele ga gagwe.
Sedupe se ile sa lebelela Din ka boleta gomme ka morago ga metsotso ye mmalwa, sa bolela.
“Yo o tshwenyegilego ka yena o lwala kudu. Gabotse o be a le kgauswi le go hlokofala ge a tšweletša disampole tše, eupša ga se a hlwa a hlokofala… tše dingwe tša ditho tša ka gare, kudu le tšeo di amanago le go hlwekiša madi di maemong a go fokola… Tšeo le di bitšago, ke nagana gore, dipshio ka seThai, di emišitše go šoma ka botlalo gomme sebete le sona se tla palelwa ge go eya pele .
“Seo se bolela gore lehu le fihlile. Ga go kalafo ye tsebjago.”
Sedupe se ile sa tširimoga gape gomme sebopego sa boela go Mmane Da wa Mokgekolo, yo a ilego a ponyaponya makga a mmalwa le go šikinyega gannyane o kare o apara roko ya kgale ya go go pata gomme a forohla mahlo a gagwe.
“E be se ditaba tše dibotse, ga go bjalo ngwanaka? Wa tseba gore ge ke le ka tlase ga lelopo, ga ke kgone go bona dilo ka moka ka mehla, fela ke kwele gannyane ka seo gomme ke bona ka sefahlego sa gago gore go a mpefala go tatago.”
“Moya o rile Paw o tla hlokofala ka nnete e se kgale, ka ge go se na kalafo ya dipshio tša go palelwa le sebete…”
“Ke manyami, Din, wa tseba gore ke rata tatago… Lebelela, ke topile maleatlana a mmalwa mengwageng ya go feta ntle le go ba lelopo. Gabjale a re lebelele… Ee, leswika… bona mo tatago a tshwetšego go lona? Ga go maswao! Ke gore ga go matswai mo mareng a gagwe, ga go matswai, ga go diminerale, ga go diagammele, ga go selo, ke fela meetse.
“Gabjale, mose,” o ile a o dupelela a le kgole gomme bjale a o tliša kgauswi le nko ya gagwe. “Go a swana! Dupelela se!” O ile a o iša go Din go dupelela, eupša o ile a dikadika go dupelela moroto wa tatagwe. “Tšwela pele, o ka se go lome!” Da a realo. Din a dira ka mo a laelwago.
