Joqo məhlum çəmi ərzaki ehtiyoton hışk mandəbin. Vəşiyəni bəmı əziyyət doe qoroş bə i sə bə şeyon noə vırə şim, ıştə cifonım de soxari pur karde; tojədən dəmandim qəmi nəve. Vaxti qin nıkardeyo harde-harde pıyedəbim. Kəyuton qıləyədə i şişə romım pəydo karde. Çəvədə çok-çokili i-dı ğortım harde, çunki bo navədə əbbə vində konım bə ğıvvəti ehtiyocım hesbe.
Mı, çı har şeysə bə nav bə çımı koy lozim əbıə şeyon bəbiye bevardeyo bəmı lotkə lozimbe fiki kardəbim. Əmo əy bə das varde mumkun nıbe. Mumkun nıbə şey orzu kardeyən be foydəbe. Ehtiyoc insoni bo ixtira iyən kəşf kardeyo məcbur kardə. Mı vaxtım qin nıkarde rə bə ko dəqınim. Gəmiyədə bo ehtiyotiyo doron hesbin. Çımonədə təj (sal) hozıkardem ğət karde. Se-ço qılə çokə taxtonədə iyən şəlmonım co karde bə çəvon i səym jiyə dəbase çı qəmi kəmiku bəjiye, bə ovım ehaşte. Bəçəvon dum ıştənən eşim. Şəlmonon ço qılonən bəştə tərəfım okırniy, ha dıqlə tıkonım bəyəndı dəbase. Çəvon piyoən çəlin-çarpaz dıqlə kutoə taxtəm doroz karde; de joqoən qıləy mehkəmə təj bə əməl oməy. Təj mıni çok oqəte zındəbe. Əncəx bo veyə boyo nərıçiy. Bəvədə ojnən bə qəmi peşim çı qəmi nəccori mişorım pəydo karde, dı ehtiyoti dorım, se poə karde. De çımon koməq əti təjım yol karde. Im ko de yolə zəhməti bə əməl oməy. Əmo bo çımı jimoniyo həmişə lozim əbıə ehtiyoti bə das varde orzu, bəmı zum nıvışkiyə konış doy vinde.
Isət təj lozim əbıə ğədərədə şe əzıniy barde. Isət həni çımı ko, təji bə bo karde çanə ki, dıyo bə cımış eşəni boy bə kəno barde bekardeku iborət be. Mı vaxti qin kardə nıbim. Çı har şeysə bənav qəmiyədə əbıə cəmi taxtonım çı təji piyo vırəbəvırəm karde. Ilovə çəmə matroson se qılə sundoxonən açəronım arışte, çəvon dılədə əbıonım təy karde; əmo çımono iqlədə əbıon bəmı lozim be bə sə dəqınim, cəmi lozim əbıon bə sunduxım qırdə karde çı taxton piyom noy. Bə sunduxom qıləy hardınə şeyon; suxari, bırz, se kukə çı hollandi pəni, penc yolə poə bızə qujd (ımon əsos bo qujdə xorəkibin) iyən çı Avropao çəmə vardə bəylə qəmiyədə əbıə çı kaqon cəvi ziyodə mandəş (bə çı çinə ziyod mande səbəb çəmə çı kaqon ve vaxtiku bıre hardemon be) vırəbəvırəm kardəbe. Cəv, qandım ve bəyəndı qıneku çanə bıvotoş bo çımı koyo mənfəətin be; əmo peşom zınəy ki, çı morəon tərəfo xərob kardəbən. Ğəyzi bımon çan yeşiqi çəxır iyən bəçəmə kapitani oid şəş kəlonlığ çı bırzi ərəğım pəydo karde. Imonım həmə bə sundoxım jəbe boçəyoən çı təji piyom oj noəbe.
Mı ım şeyon qırdə kardeyədəbim ki, dıyo ov dəmande ros be iyən de qıləy yolə rıki sahilədə çımı evatə arxalığ, şəy iyən məşonış bə dıyo barde. De joqo olətonədə əncəx çımı tanədə quəve iyən kutoə jinə şəvlom mandəbe. Im holi bə olətə ehtiyoti qəteyo mınış vadar karde. Gəmiədə har cur olətədə lozim əbıə kədərədə hesbe; hələlik mı i qitım pekəte. Çunki de co şeyon, çə cumlədə bə koəkə aləton həniyən ve həvəsım hesbe. Ve nəvə bəpeştə çı qəmi nəccori yeşiqım pəydo karde. Im bomono joqo qıləy ğeymətinə vindəy be ki, bəçəy qoni de ğızılə xokə dəqeş nəkəym. Bə yeşiqi dılə diyənıkardəy çı təji piyom vırə-bəvırə karde. Çunki çəy dılədə əbıon de təxmini bıbuən zındəbim.
Isət həni de siloh iyən de cəbbəxonə ehtiyot qətəninbim. Kəyutədə co tifanqi qıləymiyən təponçə vinde. Imoni, borutə kisə, qədə seçmə tumon iyən dıqlə pasinə ğılınconımən çı təji piyom noy. Mı vaxtədə çəmə se çəlləq borut bemon məsəmbe. Əmo komvırədə oqəteşon zındənıbim. I kərən de dığğəti nəvəym əvonımən pəydo karde. Çəvonədə qıləy tar bəbe, əmo ə dıqləş lap hışk mandəbe. Əvonımən çı təji piyom noy, həni təj lozim bə ğədərdə pur bəbe. Bəro dəqıne lozim be. Be vokır, be avər, be sukan qıləy joqo təji bə kəno barde ve çətin be. De qıləy qədə vo qıne, təji de çəy şeyon dəqordıneyo hozıbe.
Bə qədə limani diyə karde-karde təjım bə tərəf doy. Əy de miyonə barde ve zuş pidəbe. Oxo bə qıləy qədə korfəz dəşim. Tosə dıyo rosbe təj həni hışkədə be.
Isət bə ətrofi çəş qordınedəbim bo jimoniyo boştəno loyığ iyən şeyon vırə-bəvırə kardeyo qıləy be təhlukəynə vırə vıjniyənin bim. Iştə eqıniyə vırə kom vırə beş zındənıbim. Çımı əbıə ım vırə qitəbu yaən cəzirəbubən? Iyo inson jidəbu yaən jidəni, iyo bə vəhşiyə həyvonon təhlukə dıco bəbembu? Yaən səlomət bəmandembu? Bı çımon həməy dayir hiçi zındənıbim. Nimə mil yaən itkən diyəro qıləy dikə təpəy çidəbe. Bəçəy sə peşem ğət karde. Tifanq, təponçə iyən borutə ğabım peqəte bo nəve şim de qıləy yolə zəhməti bə təpə peşə vaxtədə çımı çı əbıə vırə mahiyyət bomono oşkor be. Imrə qıləy cəzirə be. Ço tərəfış de ovi əhotə be. De təxmini nəv mil roədə həşi-nışti tərəfədə dı-se cəzirə çidəbe. Həni hiç hışkə vırə çidənıbe; har tərəf ov be.
Co kəşfonımən karde. Çımı əbıə cəzirə çı beməyonku yoxsul be. Çı kali əlomətonkuən iyo insoni nıjiye məhlum bedəbe. Bakam vəhşiyə həyvnon hesbun, əncəx hələ çəvonədəmən vindənıbe. Əmo veyə kijəş hesbe. Həmən çımı nızınə cinsonədə bin. Peşo ımoni şiko kardə vaxtədə, çəvon bəçəş çiyeku de hiç curi hardənə kijə beşon təəyin karde zındənıbim. Çı təpəku eşə bəpeştə çı vişə kənoədə əbıə don qıləyədə nıştə qıləy yolə kijəymi jəy. Bəmı joqo oməy ki, çı cəzirə ofəyeku tosə ısət iminə kərəy ki, iyo tifanq ğandə be. Tosə tifanqi ğande çı vişə səpe kijə avi eqətışe. Im kijon dıştə sədon qıləyşoni ğeyri-muntəzəmə konsertışon dəvışkıniy. Har qıləy curi sədo kardəbe. Çı sədon hiç iqlən bə çımı zınə cinsədə əbıə kijon sədo mandənıbe. Bə çımı jə kijə omeyədə çəy bə çəş çiyeku bə bəhi mandəbe. Əncəx nanqronış çəykinisə kuto be. Çəy qujd bu doyeku hardem nızınəy.
Bı səfədə əbıə kəşfiyyatım iktifa karde, çı təji toniku oqardəym dəmandim şeyon bəkəno bekırne. Ruji həmə de bı koy məşğul bim. Əmo şəvi bəke, çoknə dəvordıne zındənıbim. Ojə vırədə hıteku tarsedəbim. Çunki çı vəhşiyə həyvonon hıcum nıkardeku xotocəm nıbim. Bə çəy qoroşən sahilədə bo hıteyo vırəm hozı karde, çimi ço tərəfım de sundoxi iyən de yeşiqonım qəte dıləşən de taxtəm oğande bə qıləy dəxmə holım dəğande. Əmo çımı dasədə əbıə ruzim orəxə bəpeştə çoknə ruzi pəydo bəkardem fikon mıni norohət kardəbin. Çımı ğandə tifanqi sədoku bənəy tarsi tılə ğəyzi dıqlə bə həvuşi oxşəşədə həyvonon, kijon iyo hiç həyvonimi vindənıbe.
Əmo mıni bə fik-xıyol dəəğand dırıs ço şe be. Bəmı lozim əbıə ve şeyonımən çı qəmiyom vardənıbe. Lozim əbıə şe vey. Çımonədə sof lozim əbıon vokır iyən jiyə be.
Bıçimi qoroşən, əqəm ənqəl benışu dıminə kərə bə qəmi şem ğət karde. Mı zındəbim ki, əv, i ləpədə dı poə bəbe ebəşe. Əve ki, cəmi şeyon, tosə oxonə mexə qılə joqo vardem pidəbe; de bı məğsədiyən ıştə co konım bo peşonəm noy.
Çı ğərori bəpeştə əyo de təji, yaən bənəy sıftə kərə sinov harde şe barədə dəmandim fik karde. Sinov harde şem bə ğəror səy; tosə dıyo bə təlotim eşe bə ro dəqınim. Əncəx bı səfədə dəxmədə ıştənım oçıniy. Çımı tanədə əncəx qıləy xanə-xanə jinə şəy iyən de kətonə jinə şəvlo, çımı pobənəsoə lınqədən ğəyzi kam diminə məşon hiçi nıbe.
Bı səfə bə qəmi de jiyə peşim. Qıləymi tojə təj tumo karde, kali qərək əbıə şeyonım çəy piyo qırdə karde. Məsələn, çı qəmi nəccori utoğədə əbıə dı-se kisə yol iyən qədə mex, maha, sıkənə, təvə iyən ve lozim əbıə bənəy lilovə sıği şeyonım həmə çı təji piyom varde.
Ğəyzi çımı aşmardəyon qəmiyədə əbıə oləton har curəyş oməy, çəy bəpeştə ehtiyotinə vokıron, noli, boloşnə iyən torinə oğandımonımən çı yodo benıkarde. Imonım həmə çı təji piyom qırdə karde, de qıləy yolə mıvəffəğiyyəti səğ-səlomət oməym, bə kəno beşim.
Isət nubə bo çodo tumo kardeyo rəsəbə. Çodom, de çı qəmiyo varde vokıron iyən de çı vişəo bıriyə dorozə donım hozı karde. Çı həşiku iyən çı voşiku muhafizə karde lozim bə şeyonım bə çodo varde. Təylə yeşiqon iyən sundoxonım bə çodo ətrofım dəçıniy. De joqoən çodom ğəflətən çı insoni iyən vəhşiyə həyvonon hıcumiku bə qıləy muhafizə kardə holım dəğande. Çunki bə joqo qıləy hıcumı ehtimol hesbe.
Çı çodo bəm dıləş de taxtə pur əbıə de qıləy yolə sundoxi bə kəməki noyım mehkəm karde. Hıtə vırəm duz karde, təponçonım ıştə səy jiyom noy, tifanqonən çı noli toniku noə bəpeştə hıtim. Gəmi bə fəlokət dəşeku joqo iminə kərə be ki, lef-boloşnədə hıtdəbim. Tosə maştə rohət hıtim; çunki dəvardə şəv kam hıtə bim. Ruji həmən çı qəmiyo bə təj, çı təjoən bə çodo ıştə sısi nısəy bom karniyəbe.
Əqəm səhf kardənim ısət bə dasım vardə ğədərədə hiç kəs boştə ehtiyociyo i ambo şeş bəni. Hal ıme ki, bomono ımonən kami kardəbin. Gəmi çanə ıştə navkonəni vırədə bımando, çəy dılədə çımı istifodə karde zınə şeyonədə iqlən bımando, əyən bə das vardəninim. Seminə səfəm həniyən mıvəffəğiyyətin dəvarde. Gəmiyədə əbıə cəmi jiyon iyən co şeyonən həməm varde. Bı səfə, vokıron pinəkardeyo əbıə ehtiyoti qıləy yolə hissəş, qəmiyədə mandə tarə boruti çəlləqımən varde. Oxo, cəmi vokıri kırne hoson nıbeyo, əvım poə-poə karde bə kənom varde. Be bəyən bəmı bitovə vokır lozim nıbe. Çəy bomono ğeymətin beş əncəx poə-poə bə bəpeştəbe.
Isət həni çı i kəsi zu rəsə şeyonım həmə kırniyəbe. Əmandəyon, əncəx zu nıvışkiyə şeyon bin. Boçəvon vardeyoən i kərən bə qəmi şe fikədəbim. Sıftə çı jiyonkum dəvışkıniy. Əvonım ıştə zu rəsə holədəm bıriy. De joqoən poə-poə se jiyəm varde. Ğəyzi bımon çı qəmiyo oçıniyə osınonımən varde. Çəyən bəpeştə, doronım həmə bıriy qıləymi yolə təj tumo karde. Har çi qonə şeyon hesbin həməm bəy jəy dəmandim bə kəno barde.
Əmo bı səfədə tale dəqeş be, təj anəş bo hesbe iyən qon be ki, əy idorə kardeyo çanə bıvotoş zuş pidəbe. Bə liman dəşə bəpeştə, bə sahil, bə co şeyon əbıə vırə nezi oməym, berdəm təj peqardəy, dımı bə ico şeyonən bə dıyo eməyn. Im hodisə de təxmini bə kəno nez əbıə qıləy vırədə beku bəmı hiçi nıbe. Çı şeyon yolə hissə poymol be. Çımon miyonədə ve həyfım omə iyən bə çımı kon həniyən ve koməq əbıə osınon bin. Rose bə vaxtədə dıyo bəyəndı qıniyə vaxtədə kali çiyon iyən osınə poonım bevarde, əmo ım bomono ve çətin dəvarde boho təmom be.
Bo har osınə poəyo bə ov səməxortə harde mıni oğandəbe.
Bə qəmi şem çan rujonış dəvom harde iyən har səfədəş qıləymi tojə ehtiyot varde. Cəzirədə əbıə donzə ruji ərzədə yonzə kərə bə qəmi şəbim. Ha kərədəşən, kırneş de insoni dason mumkun əbıə şeyonım bə sahil bekardəbe. Çı həvo sokitəti ojnəşən dəvom kardəbəy, qəmi həmə poə-poə bə kəno bekardeyo əmin bim. Əmo donzəminci səfədə hozıəti bardeyədə çı vo rosbem hiss karde. Çı ovi okıriyem çəş nıkardəy bə qəmi şim. İminə kərədə bə kəyuti joqo de dığğəti nəvəbim ki, həni əyo i kərən şe pəydo karde zənn kardənıbim. Əmo bı kərədə nəveyədə bə çımı çəşi qıləy dı çəşə şkaf qıni. Çı çəşon qıləyədə se qılə astə, qıləy yolə ğəyçi, tosə da qılə çənqəl-çəxum pəydo karde. Bə iqlə çəşədəşən tosə da funt sterlinqi ğədər niməy çı Avropa, niməyən çı Brəzilya ğızılə nığəynə pul hesbe. Imoni vindeyədə lıvutə sırəymi karde: «lozim nıbə xırtı-xəşəl! – votıme, ısət tı bəçımı çiçi lozimiş? Həni bə tı diyəkarde tıni çı vıro ros karde tı nişəqıniyə, həmə çı ğızıli kuəsə qıləy qədə çəxu həniəyn çoke. Tıni bo noeyo vırəm ni; ıştə vırədə bımand, bə dıyo bın bınışt; tıni bo xılos kardeyo loyığ niş».
Əmo ləzəy bə fik şə bəpeşte pulonım bə i poə sipiyəm pepışte bəştə çifım dəğande.
Dıyo tosə maştə bə qur-qur be. Maştə çı çodoku bəbiy beşeyədə diyəm karde çı qəmiku hiç əsər-əloməti mandənıbe.
Isət çımı cəmi fik sahilədə ehtımol kardə əbıə vəhşiyonku, əqəm cəzirədə vəhşiyə həyvon hesbubən çəvonku ıştəni muhafizə kardebe. Ve vaxton, boştəno de kə eje fikon məşğul bim. Ğəyə okande əy duz karde, yaən qıləy mehkəmə çodo ejənımbu? Oxoədə bə joqo fik oməym ki, ha: dıqlən tumo karde lozime.
Joqo zənn kardəm ki, ıştə çoknə ko kardem vote iyən ıştə nıştə vırə oroxniyə bəpeştə əy təsvir karde bəvəc nibəbe.
Mı bə rəy sahilədə əbıə vırə bo nışteyo bə vəc nome fik dəqınim. Im sof çı dıyo kənoədə, tanq, lehməyn, bo səhətiyo bəvəc nəvoy. Lap pevəcətiş bə çəy nezi şinə ov nıbe be. Bı səbəbi qoroş bo jimoniyo həniyən çokə vırə pəydo kardem ğət karde.
Bı xısusədə çımı holədə əbıə bo şəxsiyoən çımı lozim vində kali şərtonən nəzədə qətəninbim. İminəş, bənəy çımı votəy bo çımı səhətiyo bə vəc omə iyən bə şinə ovi nez əbıə qıləy vırə lozim be. Dıminəşən, çımı kə mıni çı həşi qamiku iyən çı vəhşiyə həyvonon, insononku qıləy muhafizə kardə holədə bənin be. Sof oxoədən, çımı kəyku həmişə dıyo vindem lozim be. «Bakam çı tale, bo çımı xılos kardeyo qıləyşi qəmi vığande»,-votdəbim. Əqəm dıyo nıvindom, təsaduf kardə ım rəxe çı daso bebəkardem. Çoknə bini bəşmə məhlume hələn çı umiyo qıniyə nıbim.
Kali nəvə bəpeştə oxo, qıləymi çokə vırəy pəydo karde. Im, çı qıləy barzə bandi dovnədə əbıə qədə, çı qıləy həmoə məydonçəku iborətbe. Çəy pe fıskilə rıjoli joqo edoəşbe ki, çı pen tərəfo nıtarse əzınim. Çı məydoni i tərəfışən joqo be ki, sof bə qıləy məğarə bəy mandəbe. Əmo dıləş nığıl nıbeku məğarə nıbe.
Həmonə vırədə ə sof çı dəpıkə vırə navədə bo çodo ejeyom ğəror doy.
Əy enıjəy bənav qıləymi tık tijə çu peqəte çı məydoni nanə tərəfədə da metro kufrədə qıləymi nimə dairə kəşəy. Bı xətti dı tərəfi dı resəm mehkəmə pojonım jəy. Çımon peynə tıkonım tij karde.
Çı dı rişəmə pojon miyonədə çı şəş dıqməsə ve nıbə qıləymi təylə vırə noy. Im fosilə həmə tosə oxo, çı qəmiyo varde de jiyə poon omunime. Əvonım çı iyəndı toniku jəbe. Çı dılə tərəfışən dı fut nim doroziyədə əbıə coninə, fəğət de kutoə perçinə pojon mehkəmım karde. Perçin bə qıləy təərif kardə hol oməbe. Nə çəy piyo, nəən çəy dırono inson iyən həyvon beşe nəzıniy. Im koy qıləyşi yolə zəhmət pidəbe. Çı vişo dorozə sundonım bıriy, bə həmonə vırəm varde, əy duz həmo kardə bəpeştə bə zəmin ekueyo veyə vaxt sərf bəbe.
VI fəsil. Çı Robinzoni cəmi şeyon bəştə kə kırne. Bə bız iyən bə bızə balə ros ome
Siloh, ruzi iyən cəmi ço muxəllifat iyən sərvətonım de bovə nıkardə qıləy zəhməti bəştə emə vırəm kırniy, bə yolə kuməm qırdə karde. Gamə məmləkətonədə çı sori mıəyyənə semononədə çanə bıvotoş çı bərk voə voşiku ıştəni noğo doyeyo çodom dı ğatım tumokardəbe, ımım joqo ejəbe. Navko qədə, peşoən çəy piyo qıləy yolə çodım jəbe. Çı yolə çodo pem çı qəmiyo vardə de brəzentonım edoy.
Isət mı, həni çı hışkə zəmini piyo oğandə noli piyo ne, çı kapitani koməq əkə rohətə lef-boloşnədə hıtdəbim.
Ruzi iyən çı voşiku xərob bəninə şeyon həməm bə çodo kırniy. De joqoən cəmi şeyon kırniyə bəpeştə bəm mehkəm jəy. Bə dılə de ehaştə sırdi dəmandim eşe-peşe. Həmişə ıştən bəpe peşə bəpeştə sırdi peyəğətim. De joqoən, mı mehkəm iyən çı təhlukəku diyəroə ğələdə be təki jidəbim iyən rohət hıte zındəbim.
Perçin duz kardə bəpeştə məğarə bə bandi dəpıkə tərəf dəmandim kande iyən nığıl karde. Bevardə sığon çı çodoku bə kəno nodəbim, çı perçini dılə tərəfo soədə oğandəbim. Nəticədə bə cəmi perçini dorozi i nim fut barziyədə qıləy puəsə bə əməl oməy. Nəğm çı kumə jiyo şeyo bomono çı zir-zəmini əvəzi vindəbe.
Imoni həmə oroxneyo veyə rujon iyən ğıvvət lozim be. Əmo bı rujon mıddətədə ve co şeyonən çımı fikışon əhotə karde. Isət boşməno votem piyə çan hodisonən səşon doy.
Kuməm bino karde oroxniyə bəpeştə, bo məğarə kandeyo dəqınim, berdəm siyo avon dəmandin dəvarde iyən bərk voş voəy. Peşoən osmoni qur-qurış karde avəvu dəmande rə-rə çəke. Iyo ğeyri-təbiiyə qıləy şey nıbe. Mıniyən avəvu çəke torsonedənıbe. Çımı tarsə şeyonədə qıləy borut be. Əqəm avəvu eqıno çımı cəmi boruton tələf karde fik mıni bıredəbe. Çunki iqlə bo mudafiə kardeyo nıbe, ruzi bə das vardeyo şiko kardə vositəmən tələf əbiy. Hələ borut bıtıpo ıştə mardemən bə yod omedənıbe.
Im holi bəmış qıləy joqo təəsir baxşəy. Ləpə hıtə bəpeştə ıştə cəmi onomonə konım, ıştə kəy mehkəm karde bo peşonəm noy, bo dute iyən bo nəccorəti karde dəqınim. Bo borutono yeşiq iyən kisəm hozı karde. Bımədə məğsədım boruti bə hisson poə-poə karde be. Çunki ha curi bedə bıbu əy çı tələf beku xandi kardənin bim. Hiç nıbu həmə çımı daso benışu. Bı koy de təxmini dı həftəm vaxt sərf karde. Çımı borut tosə sadı çıl qirvankə be. Əvım tosə sa bə co-co kisonım purkarde. Imonım çı bandi de hiç curi rutubət nıvində vırədəm niyo karde. Çı piyə vaxtədə bo pəydo kardeyo nişononım noy, əmo çı tar əbıə boruti ki, hiç tarsimi nıbeku əvım dəçəy çəlləqi çəy əbıə vırədə zir-zəmin nom doə vırədəm noy.
Bı vaxtonədə ha ruj çı i kərəsə bəkam nıbu cəzirədə həyvon be-nıbeyo yaən beyədə bo şiko kardeyo nəvedəbim. Çı joqo nəvə vaxton iminə səfədə cəzirədə kujbız be kəşfım karde. Iminə kərədə tonikuş balə əbıə qıləymi cıvonə kujbızım jəy. Çəy nənə qıneyədə baləş nıtıləy, bə jə bızi nez oməym ıştə duşi piyom noy bə kə bardeyədə bızə balə bəçımı dum tıledəbe. Çı perçini toniku bızım bə zəmin noy. Bızə baləm bə das peqəte bə som dənoy. Əy yol karde dasədə qordıne piyəym, şıtədi be qoroş ım mumkun nıbe. Bə çəy qoroşən bo bıreyo məcbur bim. Çı dı həyvoni qujd ve vaxt mınış qordıniy. Çunki ve de ğənoəti hardəbim. Mumkun bə ğədərədə ıştə azuğə, xısusən nuni oqəteyo ve hərəkət kardəbim.
Tojə binoədə çok-çokili vırə-bəvırə bə bəpeştə dəvordıne nızınə konədə qıləyən piç yaən bo otəş sənoyo qıləy kiyədul tumo karde lozim be. Həmçinin çı ezımi ehtiyotı qəteyən ve lozim be. Imoni həmə çoknə vindem, çı zir-zəmini yol karde, boştəno rohətə şeroyit duz karde, həmə peşo qəpjəninim. Əmo hələlığ ıştəku, bə vaxtədə çımı zehnədə bə əməl omə, fikonku bəs kardem pidə.
VII fəsil. Çe Robinzoni təğvim. Iştə kəy duz karde
Çımı cəzirədə jiyə da-donzəminici ruji çoknə bedə bıbu bə rujon ğeyd karde fik dəşim. Əqəm joqom kardə nəbəy bəvədə sıxan ni ki, çı vaxti hisobi qin əkəym.
Bıçimi qoroşən qıləymi joqo şe tumo karde: dıqlə sırafə ço kıncə şəlmonım bıriy. Əvonım toşəy, çərpozım bə iyəndı mehkəm karde; sahilədə, dıyo mıni bə kəno bekardə nuktədə bə zəminım ekuyəy, çəy piyo de yolə hərfon ımonım nıvışte: «Mı sıftə kərə bı cəzirə sentyabri 30-də 1659-ci sorədə beşim».
Çə rujiku dəqınim çı xaci piyo ha ruj qıləy qədə xəttım kəşəy, çı har şəş xətti bəpeştə omə xətti itkə doroz kəşedəbim.
Imən çı yəkşanbə ruji zıneyobe. Həmçininən çı manqon iminə rujon həniyən doroz kəşedəbim. De joqo rujon, hafton iyən manqon nişon doə təğvimım duzkarde.
Çımı bə qəmi kardə yonzə səfə vaxtədə ıştə vardə şeyon bəpe aşmardeyədə qədə şeyonım bəşımə yod vardəni. Im şeyon har çanə ğeymətin nıbunən, əmo ımrəş vote lozime ki, bo çımı koyo ve ğeymətin bin. Məsələn çı kapitani iyən çəy muavini utoğədə ğələm, ğələmə tık, koğəz, dı-se qılə kompas, kali astranomiya aləton (əvecon) qıləy durben çı coğrafiyə xəritə iyən çı qəmi məcmuəm pəydo kardəbe. Çımon qərək be nızne-nızne bə har ehtimoliyo bə har sundoxım qıləy noəbe vardəmbe. Ğəyzi bımon portikizə zıvonədə çan kitobonən hesbin ki, əvonımən vardəbe. Çəmə qəmiyədə çı dıqlə kıtı iyən qıləy sıpə be bəşımə yod vardəninim. Vırəş omeyədə çımon cəzirədə əbıə məroğine tarixikuən votəninim. Kıtıonım bə kəno de təjim vardəbe. Əmo sıpə çı iminə səfədə tosə mıni vinde ıştənış çı qəmiyo bə dıyo şodoy sinovış harde dımı bə kəno oməy. Əv de soron bəmı bəfoş karde; dımı bənəy qıləy insoni qardəbe, çı insoniku fərğış bezıvonətiyədəbe. Ah, əqəm sıxan kardeş zınəbəy!.. Çiç bıkəy ki, jimoni bəyış ım ğobiliyyət doənıbe.
Bənə çımı votəy bo nıvışteyo cəmi lozim əbıə şeyonım çı qəmiyo vardəbe. Imoni çanə bıvotoş de ğənoəti oko vardəbim. Çanə ki, mırəkkəb hesbe bəçımı sə çiç oməbe əvoni de ləyoğəti nıvıştəbim. Mırəkkəb tumo karde, əy de qıləy co şe əvəz karde bə sə varde nıznemku, əhvoloti kuto kardənin bim.
Cəmi çımonku iborət bə qıləy joqo yolə ehtiyot molik əbıə holədəm, iqlə mırəkkəb niy; ləpotkə, taştə iyən co joqo bə di təsərrufati oid şeyonımən rəsedənıbe.
Toğ-darzənımən nıbe. Olətım nıbeyən, əmo bə rəy bə beolətəti pemujiyəym. Çunki ım anən yolə ehtiyoc hıbe.
Çı alət nıbeku çımı cəmi kon hoso şedəbin iyən ve de zəhməti bə sə omedəbin. Çımı kəy ətrofədə əbıə perçin bə i sor təmom be. Vişədə yolə sundonım bıriy, çəvonədəm puə (pojə) hozı karde, bə çodo kırneyo vaxt lozim be. Puon anə qon bin ki, ha səfədə əncəx iqlə peqəte zındəbim. Gıləy puə toşe bə kə varde dı ruj dəkəşdəbe, seminə rujiyən bə zəmin ekuə bedəbe. Im oxoynə koy vindeyo sıftədə qıləy çuə poə oko vardəbim. Peşonə vaxtonədə çı qəmiyom vardə osınə manivelə bəmış koməq karde. Dəmandim çı çuə poə əvəzədə əy oko doye. Imiyən çımı koş anən hosonış nıkarde; puə ekuye bomono həməysə çətin be. Əmo az çimiku mutəəssir bənin bim? Be bəyən ıştə vaxti sərf kardə məşğələm nıbeku, bə cəzirə beşe ğəyzi şiko kardemən koy nıbe. Im koyən ha ruj kam ve muntəzəm vindəbim.
Həni ıştə kəm təsvir karde. Çımı kə çı bandi dovnədə ejəbə, ətrofış de dı risə ekuə puon ihotə kardə əbıə qıləy kuməku iborət be. Çı puon ofəyə perçini, divo nom əbi doy. Çunki çəy penə tərəfım dı metr ğaliniyədə de qılim pur kardəbe. Çok yodədəm mandə ni i sor yaən sori nimi bəpeştə çı bandi tərəfo bə qıləy divo şəlmonım doroz karde çəy pem de livəynə xoli oğande çatim tumo karde. De joqo çoknə bini bəpem votə, cəzirədə voş voə vaxtonədə nıtarse əzınim. Çunki ıştə bonım edoəbe.
Həni handə kəson, çımı cəmi şeyon kırniyə vırə zındən. Imonım navko çı perçiniku bə dılə, peşo bə ğələə, çəyən bəpeştə çı kumə peştiku əbıə təpədə bəştə kandə məğarəm barde. İminə ruji şeyonım bəyəndı-bıjən be. Həmə, çoknə eməbin jəqoən mandəbin. Bıçimi qoroşən əvrə yol kardəninbim. Çı bandi qıli nambeku ım ko anən qon nıbe. Bo perçini yaən bəm tumo kardə çı vəhşiyə həyvonon hıcumiku əmin bə bəpeştə nubəsətin dəmandim məğarə kande. Çəy çəpə tərəfım lozim əbıə ğədərədə kandə bəpeştə, rosə tərəfım kande bə perçini bentərəf, ro bəbiye beşeyo qıləymi hıl okarde.
Im jizəminə hıl-çımı kəy peşnə bə-dəşı-beşe hoson karde bə ico, bo məğarə hovij beyoən veş koməq karde.
Tosə çimi oroxne boştəno dəmandim kəy şeyon hozı karde. Çı har şeysə bə nav bəmı miz, ustul lozimbe. Be bımon nıvışte, hande, harde iyən istirohət karde nızney zındəbim.
Bə çəy qoroşən bo nəccorəti kardeyo dəqınim. Iştə umrədə i kərən bıbu bəştə dasım nəccorə alətım qətə nıbe. Əmo çımı xılğətədə bə zəhməti əbıə ğalibiyyət, bə əziyyət səb karde soyədə hostə-hostə ım alətonım oko doy zınəy. Əqəm lozim əbıə alətonım həmə bə das vardem zınəbəy, bə kəy lozim əbıə şeyon har curi tumo karde dair mıku ğənoət hesbe. Alətonədə, təvə, randə iyən kali co şeyonım bə das varde zınəbe. Hərçənd tosə ısət hiç kəsi bo sıftə miz tumo kardeyo anəş zəhmət sərf kardənıbe. Məsələn: bəmı taxtə lozim beyədə, do bıredəbim çəy xolon təmiz kardə bəpeştə tosə taxtə be əy toşedəbim, peşoən bə randə jedəbim. Çı qıləy doyku əncəx iqlə taxtə bə əməl vardekum, ım usul bəvəc nəvoy. Bıçımon qoroş qıləymi vəsiyyət hesbe, əvən: təhəmmul! Rose, çımı tumo kardə şeyon ve vaxt bardəbin, ıştənən be dəqər bedəbin. Əmo ımrəşən hese ki, be bəyən bo vaxt dəvordıneyo hiç məşğələymi nıbe.
De joqo çı kəy şeyonədə sıftə kərə miz iyən ustulım hozı karde. Bımono çı qəmiyo vardə taxtonım oko doy. De bəpe votə usuli dorozə donım toşəy çı zir-zəmini divonədə rəfəm duz karde. İ fut nim hovijiyədə, bə iyəndı fosiləyn çı iyəndı piyo əbıə bı rəfonım aləton, mexon, osın iyən co şeyonım noy. Imonım co-co qırdə kardəbe ki, lozim beyədə rə pəydo bıkəm iyən bə zir-zəmini divon ehaşton jəy ıştə tifanqon iyən ehaşteş mumkun əbıə şeyonım ehaşte.
Isət har ki, çımı məğarəş vindəbəy, əy har curi təsərrufatə əvecon həvat dukon hisob əkəy. Çı əvecon həmə ıştə vırədə noeş, tosə sof qədə şeyon cəmi lozim əbıə şeyon çı dasi jiyo beş mıni şo kardəbe, həmişə bımonım tamşo karde pidəmbe.
Çı rujiku jəqo bəştə kardə koon dair bo i ruji nıvışteyo dəqınim. Sıftə rujon ve co koonım beku, ım mumkun bənıbe. Ğəyzi bımiyən bə vaxtədə ğəminə fikon mınışon bə həyəcon dəğandəbe. Həmonə fikon bə çımı har rujnə təəsir kardeku tarsedəbim.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
Примечания
1
Curi tındə şərobe.
2
Piastr çı İspaniya pule. Bə çəmə həşt kopiqi musaviy.
Вы ознакомились с фрагментом книги.
Для бесплатного чтения открыта только часть текста.
Приобретайте полный текст книги у нашего партнера:
Полная версия книги