Бу йил ҳалим тарқатилибди, холос…
* * *
22 октябрь
Дадамнинг йигирмасини ўтказиб, ўқишга қайтдим.
Эшитган, бошимдаги оқ рўмолимни кўрган таниш-билишлар кўнгил сўраб баттар кўнглимни эзишди.
Мен учун ягона таскин ва юпанч Олмос эди. У ҳар куни мендан хабар олар, қайта-қайта СМС йўллар, мени чалғитиш учун бўлса керак, китоблар совға қиларди. Аммо… китобдаги ҳар бир сурат, воқеа, ҳатто исмлар дадажонимни эслатаверар, Олмосга ўзимни қувноқроқ кўрсатишга уринсам-да, юрагим ҳилвираб борарди.
Гоҳида уйга қайтарканман, остона ҳатлаб ҳовлига киришим билан ичкаридан, “Келяпсанми, жон қизим, ўқишларинг яхшими, қийналиб қолмадингми?” деб дадам жилмайиб чиқиб, пешонамдан ўпадигандай туйилаверарди.
* * *
Бир куни уйга қайтсам, остонада онам мунғайибгина ўтирибди…
Қийин-қийин – онагинамга қийин бўлди, ҳар ўқишдан келганимда дадам билан қарши олишарди, деб юрагимдан бир нима узилди. Билдирмаслик учун кулиб келиб:
– Ҳа, онажон, менга йўл қараб ўтирибсизми? – деб юзларидан битта ўпдим.
Онам тўлиб турган экан:
– Ҳа, сендан бошқа кимимни кутаман, болам, – деб йиғлаб юборди.
– Сизга нима бўлди?
– Бир гап айтаман, хафа бўлмайсан, хўпми?
– Хўп, нима гап?
Онам енгини мижжаларига босиб:
– Акангга пул зарил экан, бобонгни ҳовлисини савдога қўйибди, – деди.
Музлаб қолдим…
Бир вақт акам келди.
– Ҳовлини нима учун сотяпсиз? – деб гап бошлашим билан онамга бақирди:
– Дарров етказдингизми? Ўзим айтардим!
– Биринчидан, онамга бақирманг, айтган бўлса бегонага эмас, қизига айтди. Иккинчидан, барибир эшитардим. Учинчидан, ҳовли дадамники, сизники эмас, сотишга ҳаққингиз йўқ! Сотилмайди! Тамом, вассалом! – дедим.
– Дадамдан кейин мерос менга қолади, чунки мен ёлғиз ўғилман, – деб ғудиллади у.
– Меросхўрлигингизга қаршилигим йўқ. Лекин у… оддий ҳовлимас…
Акам ростмана ажабланди:
– Нимаси оддиймас? Хароблигими?
– Бобом яшаган… Бобом…
Акам мажбуран кулди:
– Ҳозир яшамайди чоғи?
Нима дейишга сўз тополмай:
– Дадам, ўғлим бобомерос ерларимни сотсин деб қолдириб кетмаган. Ундан кўра ўзингизни ҳовлингизни сотинг! – дедим.
– Янги ерни-я?! Бону, сенга ҳамма гапни ижикилаб айтиш керак, дадам шифохонада ётганида қайнакамдан қарз олгандим. Улар тўй бошлашяпти, пул керак экан. Қарзимни қайтаришим керакми, йўқми?
– Қанча қарзингиз бор? Нимага бизнинг хабаримиз йўқ?
– Анчагина!
– Унда озгина кутишсин, мен Шоира опамдан сўрайман, узамиз қарзингизни.
– Йўқ, менга кўп пул керак!
– Яна нимага?
– Бону, ҳаддингдан ошма, мен ота ўрнида отаман, сенга ҳисоб беришим шартмас!
– Мен ҳисоб сўрамадим, пул нимага кераклигиниям билишга ҳаққим йўқми?
– Керак бўлмаганда сотмасдим!
– Эркак ер сотмайди, ака!
– Мен лафз қилдим, гапимдан қайтсам иснодга қоламан.
– Дадам тўртта қиз чиқариб, ўғил уйлантириб ер сотмаган. Арвоҳдан қўрқмайсизми? – дедим аччиғимга аччиқ қўшилиб.
– У даврлар бошқа эди, – деди акам.
Янгам курк товуқдай ҳурпайиб келиб, можарога қўшилди:
– Акангни пули кераг-у, ўзи керак эмасми? Унинг обрўси-чи? Акамдан қарз олган, шуни бериш шарт! Маҳримга берган тилла занжири йўқолган, худо билади, биров олганми… Энди қалинроғидан тақмасам тўйда уят қилишади… Болаларни кийим-бошига ҳам қараб бўлмайди…
– Ҳа, энди тушунарли, хотинимга ваъда берганман денг, ака, – дедим ўпкам тўлиб. Яна акам ўрнига янгам жавоб берди:
– Эрим Россияга бориб ишлаб топганини дадангга ишлатган, сенларга сарфлаган. Ҳамма пулни бошига сув қуйган ўзларинг…
Мен янгамга ҳеч нима деёлмадим. Яна кучим акамга етди:
