Чунончи фойда етгай сенга ҳар дам,
Нечун танбаллик этгайсен, зиён ҳам?
НЎШИРАВОНИ ОДИЛ ВА КЕКСА БОҒБОН ҲИКОЯТИ
Суриб Нўширавон отини хушҳол
Бораркан, учради бир мўйсафид чол.
Дарахт экиш ила машғул эди ул,
Деди Нўширавон: эй ишга машғул,
Дарахт экмоқдасен, улмунча сабринг,
Етарму мевасин тотмоққа умринг?
910 Деди чол: бу ақлдин холи эрмас,
Дарахт экди бировлар биз учун, бас.
Ки ермиз мевасин ҳар лаҳза, ҳар кун,
Не бўлғай, биз-да эксак бошқалар-чун.
Ҳар ишда бир маром бўлмоғи лозим,
Маромда интизом бўлмоғи лозим.
Басе хуш келди шоҳга не деди чол,
Узатди бир ҳовуч олтин, деди: ол…
Олиб, чол дедиким, эй шоҳи олам,
Дарахтим мева берди менга бул дам.
915 Умр кўрсам эди дунёда юз йил,
Бу янглиғ келмас эрди менга ҳосил.
Бугун экдим, бугун кўрдим самарни,
Мана, кафтимга ул тўлдирди зарни…
Бу сўздин шоҳ севинди, бўлди хушком,
Анга ер берди ул, суву этди инъом…
Болам, иш қилки андоқ мева берсин,
Ишинг йўқ эрса, қандоқ мева берсин?
Тутиб йўл, динга юрмоғинг керакдир,
Жаҳлни ерга урмоғинг керакдир.
920 Агар эрсан, ўзингни тоза тутгил,
Бу йўлда ишни беандоза тутгил.
Кучинг кўпдир билакда ўйланиб боқ,
Тарозуга ўзингни солма мундоқ.
Санар бўлсанг ўзинг итдан баланд сен,
Эшит бу сўзниким, итдан-да кам сен…
ХЎЖА ЖАНДИЙ ВА ИТ ҲИКОЯТИ
Бириси сўрди Жандийдин: аё қул,
Сен афзалми ва ёки итми, айтгил?
Муридлар бу ҳарифни ошкора,
Қилурмиз, дедилар, биз пора-пора.
925 Уларни тўхтатиб, ман айлади пир,
Дедиким, маълум эрмас бизга тақдир.
Аё жоним болам, маълум эмас ҳол,
Нечук сенга жавоб бергумдир алҳол?
Агар иймонни манзилга саломат
Этолсам, яхшироқмен итдан албат.
Агар иймонни йўлда чалса авбош,
Дегаймен: кошки бўлсам итга йўлдош.
Чунон қаршингда парда эртаю кеч,
Ўзингни итдин ортиқ кўрмагил ҳеч.
930 Агарчи ит юриб, тупроқ кечар, кул,
Ва лекин сен билан бир гўшадин ул…
МАЪШУҚИ ТУСИЙ, ИТ ВА СУВОРИЙ ҲИКОЯТИ
Ўшал Маъшуқи Тусий чун уриб жўш,
Равона бўлди бир кун йўлга беҳуш.
Йўлидин чиқди бир ит, ул азиз зот
Анга тош отди беҳушлик аро бот.
Яшил тўнли суворий бўлди пайдо,
Юзида нури осмоний ҳувайдо.
Келиб, Тусийга ул бир қамчи урди,
Деди: бу қилмишинг, айтгил, не энди?
935 Аё ғофил, отарсен тошни кимга?
Асл зотида ул тенг эрди сенга.
Эрурсен битта қолипдин иту сен,
Нечун итни ўзингдин паст тутарсен?
У ҳам қолиби қудратдин жудомас,
