Мовий, мангу осмон, оби-ҳаётсан,
Сен тинчлик рангисан, оппоқ баётсан,
Ям-яшил навқирон умид, нажотсан,
Аждодлар қонидан оққан ирмоғим,
Азиз, муқаддассан, менинг байроғим.
Ярим ой ҳурлигим, бахтим дилномам,
Ўн икки юлдузим, қадим йилномам,
Навқирон ёшдаги ёруғ солномам,
Бошимда балқиган қадрим, қароғим,
Aзиз, муқаддассан, менинг байроғим.
Сен Кубро кўксидан чиқмаган жонсан,
Сен Темур туғисан, абадий шонсан,
Ўзбегим қўлида улуғ имконсан,
Боболардан мерос сабрим, сабоғим,
Азиз, муқаддассан, менинг байроғим.
Ўғлону қизларинг шоним деб тутгай,
Қандоқ яшай сени бошимда тутмай,
Нечун қувонмайин, нечун фахр этмай?
Эй ота маконим, она тупроғим,
Азиз, муқаддассан, менинг байроғим.
(“Янги Ўзбекистон” газетасининг
222-сони, 2020 й.)
МАЪНАВИЙ МЕРОС – МАНГУ ХАЗИНА
Қайси жамият, қайси тузум ва қандай давлат бўлишидан қатъи назар, у ерда, аввало, инсон қадр топса, ўзини эркин ҳис қилса, фаровон турмуш соҳибига айланса, ҳаётидан рози яшаса – табиийки, бундай жамиятда тинчлик барқарор, тараққиёт бардавом бўлади.
Тафаккур қилсак, Парвардигор ўз гўзаллиги эътирофи сифатида табиатни, ўз қудратининг тимсоли сифатида инсонни яратганини англаймиз. Одамга ато этилган неъматларнинг аввалида унинг азизу мукаррамлиги туради. Чунки инсонга насиб бўлган ақлу тафаккур, иймон-эътиқод, меҳру муҳаббат, илму ҳикмат, ҳаё-ибо ҳеч бир жонзотда йўқ. Шунинг учун ҳазрат Навоий инсонни шундай улуғлаган:
Тўрт унсур, етти кўк, олти жиҳот,
Нодиру олий асоси коинот.
Барчасидан ашраф ул инсон эрур,
То камолидан ҳирад ҳайрон эрур.
Бу дунёнинг бор нозу неъматларини Яратган инсон учун бунёд этган, айни пайтда улар она табиатнинг маҳсули бўлиб яралган. Тараққиёт, бунёдкорлик эса ўша ақлу заковатнинг бир маҳсули. Шунинг учун ҳам тафаккур эгаларига бешикдан қабргача “илм излаш” буюрилган.
Айни пайтда, инсон бўлиб яшашнинг ўз қонуниятлари бор. Табиат измига бўйсуниш, унга қарши бормаслик – бу қонунларнинг аввали. Биз ёзилган ва ёзилмаган қонунлар ҳақида фикр юритамиз-да, уларга гоҳ бевосита, гоҳ билвосита амал қиламиз.
Назаримда, ҳақиқат ва адолатга бўлган кучли интилиш, мазмунли ҳаёт орзуси, истаги тафаккур ривожланган жамиятларда биринчи бўлиб шаклланган. Ҳалол ва пок яшаш учун, айни пайтда ўзини ишончли ҳимояси учун қонун шаклидаги ҳуқуқий асослар ихтиро қилинган, одамлар, жамият давлат амал қиладиган, бўйсунадиган қоидалар ишлаб чиқилган. Шу маънода айтсак, қонун бу инсон қадрининг синмас, ёнмас қалқони.
Қонунчилик соҳасида катта тажриба тўплаган мамлакатлар эса фурсатлар келиб, давлат ва халқнинг ҳуқуқий паспорти, қонуний ташриф қоғози бўлмиш – конституцияни яратишга муваффақ бўлди. Бугун, ҳеч шубҳа йўқки, ҳар бир давлатнинг юксак юридик кучга эга бўлган Асосий қонуни, барча жорий қонунларнинг асосига айланиб улгурди.
Агар бир оз шоирона ҳаяжон билан ифода этсак, Конституциямиз – миллатимиз, халқимиз, давлатимиз қадри учун Қонун тимсолида қўйилаётган ҳайкал. Янги тамаддун истиқболига ёқилаётган чироқ. Бинобарин, доно халқимизда “замон сенга боқмаса, сен замонга боқ” деган пурмаъно нақл бор. Янги Ўзбекистонимизни янги имкониятлар оламига олиб чиқиш, ривожланган давлатлар сафида, тенглар ичра тенг бўлиб тараққий топиши учун Конституциямизга бир қатор ўзгартишлар киритишни даврнинг ўзи ҳам жиддий талаб этяпти. Бу муҳим жараённи Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг халқимиз бахт-саодати, фаровон ҳаётини ўйлаб, ҳамиша ўз вақтида киритаётган хайрли ташаббусларининг мантиқий давоми деб баҳоласак, ўйлайманки, тўғри бўлади.
Давлатимиз раҳбари Ўзбекистон Республикаси Конституциясига ўзгартиш киритиш ва ташкилий чора-тадбирларни амалга ошириш юзасидан Конституциявий комиссия аъзолари билан 20 июнда бўлиб ўтган учрашувда таъкидлаганидек, “Халқимиз сиёсий-ҳуқуқий тафаккурининг ёрқин ифодаси бўладиган янгиланаётган Конституциямизга таяниб, янги Ўзбекистонни албатта биргаликда барпо этамиз”. Зеро, биз мана шундай ўзгаришларга тайёр ва асосийси, янада яхши шароитларда яшашга муносиб халқмиз.
Миллий урф-одатларимиз – миллий ўзлигимиз
Эркин фикр – хаёлига, оғзига келган сўзни демак эмас. Балки бу ақлий ва маънавий хуррам яшашга берилган имконият деб ўйлайман. Чинакам эркин фикрни ким айтади? Маънавий пок инсон айтади. Унинг Яратган олдида ҳам, элу юрт олдида ҳам ҳамиша юзи ёруғ. Биз миллат сифатида бир жиҳатимиз – яъни миллий урф-одатларимиз асоси, тамал тоши покликка қурилгани, ҳалол ниятдан яралгани билан ҳар қанча фахрлансак арзийди.
Шу боис, мен янгиланаётган Конституциямизда миллий урф-одатларимиз ва маънавий меросимизни сақлаш борасида олдимизда турган вазифаларга, миллат фарзанди сифатида бурчимизга ўз муносабатимни билдирсам.
Аввало, шуни айтиш жоизки, урф-одат деганда, кундалик турмуш тарзимизга сингиб кетган, кези келганда такрорланиб турадиган хатти-ҳаракат, аксарият аҳоли томонидан қабул қилинган хулқ-атвор қоидалари тушунилади.
Фақат бизнинг халқимизга, миллатимизгагина хос бўлган гўзал ва бетакрор қадриятлар – миллий урф-одатларимиз қадимдан таркиб топган миллий анъана, одат, расм-русум, таомил, маросимларимиз силсиласида яшаб келаётир. Буюк халқларнинг азалий анъанасига айланиб қолган ҳар бир маросим миллийлик қобиғидан чиқиб, умуминсоний қадрият сифатида баҳоланади. Аслида ҳам бир одам ёки олим эзгу ниятда яратган маънавий, маърифий, илмий бойлик ўз-ўзидан умумбашар бойлигига айланади. Тили, дили, турмуш тарзи бир-бирига яқин бўлган қўшни халқларни бирлаштиради. Умумбашарий одатлар қардош миллатлар орасида бир-бирини боғловчи кўприкларни вужудга келтиради.
Албатта, бу маданий ва маънавий меросни асраб-авайлаб, келажак авлодларга безавол етказиш ҳар биримизнинг ҳам инсоний, ҳам фарзандлик бурчимиз. Аммо шуни унутмаслик жоизки, замон шиддат билан илдамламоқда. Яъни кеча янгидек, долзарб бўлиб туюлган ихтиро ёки фикр бугун қарийб ўз аҳамиятини йўқотиб, янгиланишни, бутунлай такомиллашувни талаб қилмоқда. Биз давр билан ҳамнафас одимлашни истар эканмиз, бу омилни асло унутмаслигимиз лозим. Айнан шу жойда ҳаёт биздан боболар тили билан айтганда “етти ўлчаб бир кесишни” ҳам талаб қилади. Шошмашошарлик билан, енгил-елпи ўй-хаёлга бориб, қадимий урф-одатларимизни хаспўшлашимиз керак эмас. Аксинча, уни бугунги замон илму маърифати нурига йўғириб, барча давр ва умуминсоният учун заруратини англаб, келажак авлодларнинг қўлига ҳам, дилига ҳам, тилига ҳам тутмоғимиз зарур.
Зеро, миллий анъаналаримиз, қадрият ва урф-одатларимизга ҳурмат, Ватанга садоқат каби олижаноб туйғуларни шакллантириш, уларни “оммавий маданият” хуружларидан асраш, мамлакатимиз ижтимоий-иқтисодий, маънавий-маданий тараққиётига ўз ҳиссасини қўшаётган иқтидорли ва истеъдодли ижодкорлар, ижтимоий фаол навқирон авлод вакилларини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, уларнинг маънавий баркамол шахс бўлиб вояга етишлари, жамиятда ўз ўринларини топишлари учун кўмаклашиш билан боғлиқ моддага зарурат бордек.
Бунинг амалдаги исботини яқинда Президентимиз Шавкат Мирзиёев Ёшлар куни муносабати билан сўзлаган нутқида ёрқин намоён этди. Янги Ўзбекистон ёшлари муҳтож бўлиб турган қайсики соҳа бор, бирортаси давлатимиз раҳбари назаридан четда қолмаган. Президентимиз томонидан ёш авлодга кўрсатилаётган ғамхўрликнинг кўлами шу даражада улуғвор.
Янги Ўзбекистон ёшларидан эса эвазига фақат бир нарса сўраляпти. Ватанга садоқат билан тинимсиз ўқиб-изланиб, замонавий билимларни эгаллашдан тўхтамай, қўлни-қўлга бериб, бир байроқ остида Янги Ўзбекистон қудратига – Учинчи Ренессанс бунёдкорларига айлансин! Академик шоиримиз Ғафур Ғулом айтганларидек:
Сиз ахир осмонни олмоқ бўлсангиз,
Не учун елкамни тутиб бермайин.
Жонкуяр Президентимиз бутун вужуди билан ушбу оташин сатрларнинг амалий ижрочисига айланганини нафақат тадбирда иштирок этган 220 минг нафар навқирон авлод вакиллари, балки 17 милллиондан зиёд Ўзбекистон ёшлари ҳамда уларнинг ота-оналари ҳам эътироф этмоқда.
Маънавий тараққиёт – маънавий маъмурлик
Юртбошимизнинг “Янги Ўзбекистон стратегияси” китобидаги маънавий тараққиёт бўлими мазкур фикрлар билан очилади: “Менинг назаримда, инсоният дунёсининг буюк бир ёритқичи – маънавият чироғи бор. Бу чироқнинг бошқалардан фарқи шуки, у инсоннинг онги ва тафаккурини ёритади, қалби, виждонини уйғотади, одамийлик ҳиссини кучайтиради.
Ўзбекистоннинг янги уйғониш даврини яратишга киришган эканмиз, ҳар бир юртдошимизнинг қалби ва онгида ана шундай маънавият шуъласи порлаши ва у бизни эзгу ишларга ундаб, юксак масъулият туйғуси билан яшашга даъват этиб туриши зарур”.
