Общий курс турецкого языка. Часть 1 (А1–А2)
etmek – сделать
ediyorum, ediyorsun, ediyor…
Озвончение происходит не во всех случаях, например, у данного глагола и ряда ему подобных t не озвончается:
Satmak – продавать
satıyorum, satıyorsun, satıyor…
Упражнение 1
Проспрягайте глаголы в настоящем времени во всех лицах.
Модель:
Yazmak – писать
oturmak – сидеть
kalkmak – вставать
asmak – вешать
kapatmak – закрывать
okumak – читать
yazmak – писать
susmak – молчать
almak – получать
gitmek – идти
vermek – давать
Ключ к упражнению 1
Проверьте правильность выполнения упражнения 16. Выучите спряжение глаголов в настоящем времени во всех лицах.
Модель:
Oturmak – сидетьBen oturuyorumSen oturuyorsunO oturuyorBiz oturuyoruzSiz oturuyorsunuzOnlar oturuyorlarkalkmak – вставатьBen kalkıyorumSen kalkıyorsunO kalkıyorBiz kalkıyoruzSiz kalkıyorsunuzOnlar kalkıyorlarasmak – вешатьBen asıyorumSen asıyorsunO asıyorBiz asıyoruzSiz asıyorsunuzOnlar asıyorlarkapatmak – закрыватьBen kapatıyorumSen kapatıyorsunO kapatıyorBiz kapatıyoruzSiz kapatıyorsunuzOnlar kapatıyorlarokumak – читатьBen okuyorumSen okuyorsunO okuyorBiz okuyoruzSiz okuyorsunuzOnlar okuyorlaryazmak – писатьBen yazıyorumSen yazıyorsunO yazıyorBiz yazıyoruzSiz yazıyorsunuzOnlar yazıyorlarsusmak – молчатьBen susuyorumSen susuyorsunO susuyorBiz susuyoruzSiz susuyorsunuzOnlar susuyorlaralmak – получатьBen alıyorumSen alıyorsunO alıyorBiz alıyoruzSiz alıyorsunuzOnlar alıyorlargitmek – идтиBen gidiyorumSen gidiyorsunO gidiyorBiz gidiyoruzSiz gidiyorsunuzOnlar gidiyorlarvermek – даватьBen veriyorumSen veriyorsunO veriyorBiz veriyoruzSiz veriyorsunuzOnlar veriyorlar
Отрицательная форма глагола в настоящем времени
Для того, чтобы поставить глагол в отрицательную форму настоящего времени, следует сначала поставить его в форму отрицательного инфинитива, например:
Yazmak – писать => yazmamak – не писать
Из примера выше видно, что основа у данного глагола yazma. Отбрасываем конечную гласную a и прибавляем нужный аффикс, исходя из последней гласной буквы оставшейся основы yazm, согласно закону гармонии гласных на 4:
yazmıyorum (я не пишу), yazmıyorsun (ты не пишешь), yazmıyor (он не пишет)…
Ещё примеры:
Vermek – давать => vermemek – не давать => verm => vermiyorum (я не даю), vermiyorsun (ты не даёшь), vermiyor (он не даёт)…
başlamak – начинать => başlamamak – не начинать => başlam => başlamıyorum (я не начинаю), başlamıyorsun (ты не начинаешь), başlamıyor (он не начинает)…
* Лайфхак
В данном времени отрицательную форму можно строить гораздо проще – отнять от инфинитива глагола 2 последние буквы:
yazmak – писать => yazm
vermek – давать => verm
başlamak – начинать => başlam
Ударение в отрицательной форме глагола в настоящем продолженном времени падает на слог, предшествующий отрицательному, например:
ben kalkmıyorum – я не встаю
Ударная гласная в глаголе выше выделена и подчёркнута.
kalkmak – вставатьKalkmak => kalkmBen kalkmıyorumSen kalkmıyorsunO kalkmıyorBiz kalkmıyoruzSiz kalkmıyorsunuzOnlar kalkmıyorlarУпражнение 2
Проспрягайте глагола в отрицательной форме настоящего времени во всех лицах.
Модель:
Vermek – давать => verm
Başlamak – начинать => başlam
okumak – читать => okum+uyor+…
oturmak – сидеть
okumak – читать
asmak – вешать
kapatmak – закрывать
okumak – читать
yazmak – писать
susmak – молчать
almak – получать
gitmek – идти
vermek – давать
Ключ к упражнению 2
Проверьте правильность выполнения упражнения 12. Выучите спряжение глагола в отрицательной форме настоящего времени во всех лицах.
Модель:
Vermek – давать => vermemek – не давать => verm
Başlamak – начинать => başlamamak – не начинать => başlam
Oturmak – сидетьOturmak => oturmBen oturmuyorumSen oturmuyorsunO oturmuyorBiz oturmuyoruzSiz oturmuyorsunuzOnlar oturmuyorlarkalkmak – вставатьKalkmak => kalkmBen kalkmıyorumSen kalkmıyorsunO kalkmıyorBiz kalkmıyoruzSiz kalkmıyorsunuzOnlar kalkmıyorlarAsmak – вешатьAsmak => asmBen asmıyorumSen asmıyorsunO asmıyorBiz asmıyoruzSiz asmıyorsunuzOnlar asmıyorlarKapatmak – закрыватьKapatmak => kapatmBen kapatmıyorumSen kapatmıyorsunO kapatmıyorBiz kapatmıyoruzSiz kapatmıyorsunuzOnlar kapatmıyorlarOkumak – читатьOkumak => okumBen okumuyorumSen okumuyorsunO okumuyorBiz okumuyoruzSiz okumuyorsunuzOnlar okumuyorlarYazmak – писатьYazmak => yazmBen yazmıyorumSen yazmıyorsunO yazmıyorBiz yazmıyoruzSiz yazmıyorsunuzOnlar yazmıyorlarSusmak – молчатьSusmak => susmBen susmuyorumSen susmuyorsunO susmuyorBiz susmuyoruzSiz susmuyorsunuzOnlar susmuyorlarAlmak – получатьAlmak => almBen almıyorumSen almıyorsunO almıyorBiz almıyoruzSiz almıyorsunuzOnlar almıyorlarGitmek – идтиGitmek => gitmBen gitmiyorumSen gitmiyorsunO gitmiyorBiz gitmiyoruzSiz gitmiyorsunuzOnlar gitmiyorlarVermek – даватьVermek => vermBen vermiyorumSen vermiyorsunO vermiyorBiz vermiyoruzSiz vermiyorsunuzOnlar vermiyorlarВопросительная и вопросительно-отрицательная форма глагола в настоящем времени
Упражнение 3
Проспрягайте глаголы в вопросительной и в вопросительно-отрицательной форме настоящего времени во всех лицах.
oturmak – сидетьkalkmak – вставатьasmak – вешатьkapatmak – закрыватьokumak – читатьyazmak – писатьsusmak – молчатьalmak – получатьgitmek – идтиvermek – давать
Ключ к упражнению 3
Проверьте правильность выполнения упражнения. Выучите спряжение глаголов в вопросительной и вопросительно-отрицательной форме настоящего времени.
Текст
Прочитайте текст, выпишите и выучите новые слова, перескажите содержание близко к тексту.
Это (Bu) моя (benim) квартира (dairem).
Моя (Benim) квартира (dairem) в Москве (Moskova’da).
В моей комнате (Odamda) много (çok) красивой (güzel) мебели (mobilya var).
Здесь (-) два кресла (İki koltuk), диван (bir kanepe), письменный стол (bir masa), шкаф (bir gardırop) (var).
В моей комнате (Odamda) большое (büyük) окно (bir pencere) (var).
В комнате моего брата (Kardeşimin odasında) два (iki) окна (pencere) (var).
Там (-) два (İki) дивана (kanepe), большой (büyük) телевизор (bir televizyon) и (ve) большой (büyük) стеклянный стол (bir cam masa) (var).
Практика. Утвердительные и отрицательные предложения
Упражнение 4
Поставьте глагол, стоящий в скобках, в нужную форму.
Модель:
okumak – читать
1. Они (onlar) обычно (genellikle) кофе (kahve) пьют (içmek..).
2. Он (o) часто (sık sık) в кино (sinemaya) ходит (gitmek..).
3. Мы (biz) сейчас (şimdi) в бассейне (havuzda) купаемся (yüzmek..).
4. Я (ben) сейчас (şimdi) отдыхаю (dinlenmek..).
Ключ к упражнению 4
1. Они (onlar) обычно (genellikle) кофе (kahve) пьют (içiyorlar).
2. Он (o) часто (sık sık) в кино (sinemaya) ходит (gidiyor – озвончение t => d).
3. Мы (biz) сейчас (şimdi) в бассейне (havuzda) купаемся (yüzüyoruz).
4. Я (ben) сейчас (şimdi) отдыхаю (dinleniyorum).
Упражнение 5 (перевод на русский)
Прочитайте и переведите на русский язык.
1. Onlar genellikle (обычно) kahve içiyorlar.
2. O sık sık (часто) sinemaya gidiyor.
3. Biz şimdi (сейчас) havuzda yüzüyoruz.
4. Ben şimdi dinleniyorum.
Упражнение 6
Поставьте глагол, стоящий в скобках, в нужную форму.
Модель:
okumak – читать
1. Зейнеп (Zeynep) на гитаре (gitar) играет (çalmak..).
2. Моя сестра (ablam) очень (çok) хорошо (güzel) еду (yemek) готовит (yapmak..).
3. Мурат (Murat) сейчас (şimdi) телевизор (televizyon) смотрит (izlemek..).
4. Мы (biz) завтра (yarın) на пикник (pikniğe) идём (gitmek..).
5. Они (onlar) сейчас (şimdi) книгу (kitap) читают (okumak..).
6. Они (onlar) сейчас (şimdi) сидят (oturmak..).
7. Мы (biz) каждое (her) воскресенье (Pazar) поздно (geç) встаем (kalkmak..).
8. Али (Ali) очень (çok) хорошо (güzel) поёт (şarkı söylemek..).
Ключ к упражнению 6
1. Зейнеп (Zeynep) на гитаре (gitar) играет (çalıyor).
2. Моя сестра (ablam) очень (çok) хорошо (güzel) еду (yemek) готовит (yapıyor).
3. Мурат (Murat) сейчас (şimdi) телевизор (televizyon) смотрит (izliyor).
4. Мы (biz) завтра (yarın) на пикник (pikniğe) идём (gidiyoruz).
5. Они (onlar) сейчас (şimdi) книгу (kitap) читают (okuyorlar).
6. Они (onlar) сейчас (şimdi) сидят (oturuyorlar).
7. Мы (biz) каждое (her) воскресенье (Pazar) поздно (geç) встаем (kalkıyoruz).
8. Али (Ali) очень (çok) хорошо (güzel) поёт (şarkı söylüyor).
Упражнение 7 (перевод на русский)
Прочитайте, переведите на русский язык.
1. Zeynep gitar çalıyor.
2. Ablam çok güzel yemek yapıyor.
3. Murat şimdi televizyon izliyor.
4. Biz yarın pikniğe gidiyoruz.
5. Onlar şimdi kitap okuyorlar.
6. Onlar şimdi oturuyorlar.
7. Biz her Pazar geç (поздно) kalkıyoruz.
8. Ali çok güzel şarkı söylüyor.
Упражнение 8
Поставьте глагол, стоящий в скобках, в нужную форму.
Модель:
Vermek – давать => verm
Başlamak – начинать => başlam
okumak – okum… – не читать
1. Они (onlar) обычно (genellikle) кофе (kahve) не пьют (içmek..).
2. Он (o) часто (sık sık) в кино (sinemaya) не ходит (gitmek..).
3. Мы (biz) сейчас (şimdi) в бассейне (havuzda) не купаемся (yüzmek..).
4. Я (ben) сейчас (şimdi) не отдыхаю (dinlenmek..).
Ключ к упражнению 8
okumak – okum… – не читать
1. Они (onlar) обычно (genellikle) кофе (kahve) не пьют (içmiyorlar).
2. Он (o) часто (sık sık) в кино (sinemaya) не ходит (gitmiyor).
3. Мы (biz) сейчас (şimdi) в бассейне (havuzda) не купаемся (yüzmüyoruz).
4. Я (ben) сейчас (şimdi) не отдыхаю (dinlenmiyorum).
Упражнение 9 (перевод на русский)
Прочитайте, переведите на русский язык.
1. Onlar genellikle (обычно) kahve içmiyorlar.
2. O sık sık (часто) sinemaya gitmiyor.
3. Biz şimdi (сейчас) havuzda yüzmüyoruz.
4. Ben şimdi dinlenmiyorum.
Упражнение 10
Поставьте глагол, стоящий в скобках, в нужную форму.
Модель:
Vermek – давать => verm
Başlamak – начинать => başlam
okumamak – не читать
1. Зейнеп (Zeynep) на гитаре (gitar) не играет (çalmak..).
2. Моя сестра (ablam) хорошо (güzel) еду (yemek) не готовит (yapmak..).
3. Мурат (Murat) сейчас (şimdi) телевизор (televizyon) не смотрит (izlemek..).
4. Мы (biz) завтра (yarın) на пикник (pikniğe) не идём (gitmek..).
5. Они (onlar) сейчас (şimdi) книгу (kitap) не читают (okumak..).
6. Они (onlar) сейчас (şimdi) не сидят (oturmak..).
7. Мы (biz) каждое (her) воскресенье (Pazar) поздно (geç) не встаем (kalkmak..).
8. Али (Ali) хорошо (güzel) не поёт (şarkı söylemek..).
Ключ к упражнению 10
Поставьте глагол, стоящий в скобках, в нужную форму.
1. Зейнеп (Zeynep) на гитаре (gitar) не играет (çalmıyor).
2. Моя сестра (ablam) хорошо (güzel) еду (yemek) не готовит (yapmıyor).
3. Мурат (Murat) сейчас (şimdi) телевизор (televizyon) не смотрит (izlemiyor).
4. Мы (biz) завтра (yarın) на пикник (pikniğe) не идём (gitmiyoruz).
5. Они (onlar) сейчас (şimdi) книгу (kitap) не читают (okumuyorlar).
6. Они (onlar) сейчас (şimdi) не сидят (oturmuyorlar).
7. Мы (biz) каждое (her) воскресенье (Pazar) поздно (geç) не встаем (kalkmıyoruz).
8. Али (Ali) хорошо (güzel) не поёт (şarkı söylemiyor).
Упражнение 11 (перевод на русский)
Прочитайте, переведите на русский язык.
1. Zeynep gitar çalmıyor.
2. Ablam güzel yemek yapmıyor.
3. Murat şimdi televizyon izlemiyor.
4. Biz yarın pikniğe gitmiyoruz.
5. Onlar şimdi kitap okumuyorlar.
6. Onlar şimdi oturmuyorlar.
7. Biz her Pazar geç kalkmıyoruz.
8. Ali güzel şarkı söylemiyor.
Упражнение 12
Поставьте глагол, стоящий в скобках, в нужную форму.
Модель:
okumak – читать
1. Я (ben) каждое (her) утро (sabah) гулять (yürüyüş) хожу (yapmak..).
2. Дерья (Derya) на пианино (piyano) играет (çalmak..).
3. Мои мать (annem) и (ve) отец (babam) в Стамбуле (İstanbul’da) живут (oturmak..).