Selahaddin – İslam’ın Birleştirici Gücü Kudretli Sultan

5

2, 3, 4, 5, 6 ve 10 numaralı resimler artık yıkılmış olan St. Denys Manastırı’nın pencerelerinden alınmıştır. Başrahip Surger tarafından 12. yy ortalarında yaptırılmış olan bu resimler haçlıları ve sarazenleri zırhlarıyla betimlemek için yapılan çağdaş hamleler adına değerlidir. Montfaucon’un Monuments de la Monarchie Française, (Fransız Monarşisinin Abideleri) adlı eserinden kopya edilmiştir.

6

2, 3, 4, 5, 6 ve 10 numaralı resimler artık yıkılmış olan St. Denys Manastırı’nın pencerelerinden alınmıştır. Başrahip Surger tarafından 12. yy ortalarında yaptırılmış olan bu resimler haçlıları ve sarazenleri zırhlarıyla betimlemek için yapılan çağdaş hamleler adına değerlidir. Montfaucon’un Monuments de la Monarchie Française, (Fransız Monarşisinin Abideleri) adlı eserinden kopya edilmiştir.

7

2, 3, 4, 5, 6 ve 10 numaralı resimler artık yıkılmış olan St. Denys Manastırı’nın pencerelerinden alınmıştır. Başrahip Surger tarafından 12. yy ortalarında yaptırılmış olan bu resimler haçlıları ve sarazenleri zırhlarıyla betimlemek için yapılan çağdaş hamleler adına değerlidir. Montfaucon’un Monuments de la Monarchie Française, (Fransız Monarşisinin Abideleri) adlı eserinden kopya edilmiştir.

8

Archer’ın Crusadec of Richard I. (1. Richard’ın Haçlı Seferleri) adlı eserinden kopya edilmiştir.

9

Journal of the Royal Institute of British Architects’den (İngiliz Kraliyet Mimarları Enstitüsü Bülteni) kopya edilmiştir.

10

2, 3, 4, 5, 6 ve 10 numaralı resimler artık yıkılmış olan St. Denys Manastırı’nın pencerelerinden alınmıştır. Başrahip Surger tarafından 12. yy ortalarında yaptırılmış olan bu resimler haçlıları ve sarazenleri zırhlarıyla betimlemek için yapılan çağdaş hamleler adına değerlidir. Montfaucon’un Monuments de la Monarchie Française, (Fransız Monarşisinin Abideleri) adlı eserinden kopya edilmiştir.

11

Lane-Poole’un Cairo (Kahire) adlı eserinden kopya edilmiştir.

12

Lane-Poole’un Art of the Saracens (Sarazenlerin Sanatı) adlı eserinden kopya edilmiştir.

13

Lane-Poole’un Cairo (Kahire) adlı eserinden kopya edilmiştir.

14

G. Paris’in Guillaume de Tyr (Tyr’li Guillaume) adlı eserinden kopya edilmiştir.

15

Mémoirs publiés par les Membres de la Mission Archéologique Françaişe au Caire’den (Kahire Fransız Arkeoloji Görevi Üyeleri tarafından bastırılan Hatırat) kopya edilmiştir.

16

“İngiliz Kraliyet Mimarları Enstitüsü Bülteni”nden kopya edilmiştir.

17

G. Rey’in Monument de L’Architecture Militaire des Croisés, (Haçlıların Askerî Mimari Abideleri) adlı eserinden kopya edilmiştir.

18

G. Paris’in Tyr’li Guillaume adlı eserinden kopya edilmiştir

19

G. Rey’in Monument de L’Architecture Militaire des Croisés, (Haçlıların Askerî Mimari Abideleri) adlı eserinden kopya edilmiştir.

20

Lelewel’in Geographie du Moyen Age, (Orta Çağ Coğrafyası) adlı eserinden kopya edilmiştir.

21

Archer’ın Haçlı Seferlerinin Hikayesi, adlı eserinden kopya edilmiştir.

22

C. Oman’ın Art of War (Savaş Sanatı) adlı eserinden kopya edilmiştir.

23

C. Oman’ın Art of War (Savaş Sanatı) adlı eserinden kopya edilmiştir.

24

Walter Scott romanı (e.n.)

25

Cizre (e.n.)

26

Fransa’da 1500’ler ile 19. yy arasında varlığını sürdürmüş, yazılı eserleri inceleyen, şansölyeye bağlı bir sansür kurulu. (ç.n.)

27

Anadolu’nun bir diğer adı. (e.n.)

28

Selahaddin’in doğduğu hicri 532 yılı miladi takvime göre 19 Eylül 1137-8 Eylül 1138 arasına denk düşüyor. Selahaddin -doğduğu ayın kaydı olmamakla birlikte- 1137 yılında da dünyaya gelmiş olabilir.

29

S. Lane-Poole, Mohammedan Dynasties (Müslüman Hanedanlar), 149, 150

30

M. Schefer tarafından “Siasset Nameh” adıyla 1893’te, Paris’te yayımlanmıştır.

31

İbnü’l Esir, “Atabeyler”, 29,30.

32

İbn Hallikân, iii, 295-299

33

Archer and Kingsford, Crusades, ch. vii.

34

İbnü’l Esir, “Atabeyler”, 59 ff. Doğu’ya özgü bir ön yargıya ve abartıya izin veriyor olabiliriz ancak unutulmamalıdır ki yukarıda anlatılan olayın yazarı, betimlediği olaylardan çok kısa bir süre sonra yaşamış ve babası bu sahnelerin birçoğuna bizzat şahit olmuştur.

35

İbnü’l Esir, “Atabeyler”, 34,35.

36

Otuz altı yaşına kadar kimsenin bir şehrin idaresine atanmaması Selçuklu idaresinde yerleşmiş bir kuraldı; Zengi şimdi otuz yedi yaşındaydı ve bu nedenle terfisini neredeyse mümkün olan en erken tarihte almıştı.

37

El Cid Campeador (1040-1099), Kastilyalı asilzade, komutan ve diplomat. El Cid Türkçeye hükümdar olarak çevrilebilirken “campeador” savaş sanatı ustası, silahşor anlamına gelmektedir. (ç.n.)

38

Zengi din adına yapılan bir savaşta ölmedi fakat şehit terimi, Zengi gibi, suikasta kurban giden veya başka nedenlerle ölen Müslümanlar için de kullanılmaktadır.

39

İbnü’l Esir, “Atabeyler”,137,142.

40

Talihsiz bir olay sekteye uğrattı hareketini. Halep hükümdarlarının hazine ve giysilerini incelerken kanlı bir gömlek buldu; bu, babasının idam edilirken giydiği gömlekti ve yanındaki karısı bu emri veren Selçuklu Tutuş’un torunuydu. Kontrol edilemez bir tiksintiyle Zengi onu bir kenara itti ve kadının tüm yakarışlarına ve yargıcın itirazlarına rağmen bir anda onu boşadı.

41

Mancınık veya katapult, gerilmiş halatlar yardımıyla taş fırlatmaya yarayan bir aletti. O günün diğer önemli kuşatma silahı da balista (sapan) idi; dev bir ok veya Tatar yayına benzerdi.

42

Bir şerefe iştiraki göstermek üzere, bir birliğe veya bir şahsa verilen mükâfat. Muharebeye iştirak ettiğini belirtmek veya birlik madalyası ile taltif edildiğini göstermek üzere, bir birlik bayrak gönderine, sancağına, makam forsuna takılan şerit veya kurdele. (e.n.)

43

Kur’an, xxxiii, 25

44

Kur’an, ix, 119.

45

İbnü’l Esir, “Atabeyler”, 121

46

Kur’an, xi, 104.

47

Kur’an, xvii, 83

48

İbnü’l Esir, “Atabeyler”, 124,125

49

İbnü’l Esir, “Atabeyler”, 132.

50

Ne mutlu olay, Kanlı adıyla bilinen adam kanlı bir cinayetle kanlandı.

51

El İdrisi, 1154 yılında yazdığı yazı.

52

Dışarıda kılıç ve içeride korku. (ç.n.)

53

Surlu William, xvi, 16

54

Archer and Kingsford, “Crusades”, (Haçlı Seferleri), 217-219.

55

Il devint trâitre pour n’être point ingrat. (ç.n.)

56

İbnü’l Esir, “Atabeyler”, 314

57

Derenbourgh, “Ousama”, 368

58

İbnü’l Esir, “Atabeyler”, 305

59

Roma İmparatorluğu’nda hem idari hem askerî öneme sahip, bir o kadar da varlıklı kent. (ç.n.)

60

Surlu William’ın verdiği isimle Annuam tributi pensionem (xix, 5).

61

Bahaeddin’in Birinci Mısır Seferi Kronolojisi’nde bu bir yıl önce gerçekleşmiş (1163). Ben İbnü’l Esir’in “Kamil”ini takip ediyorum.

62

Surlu William, xix, 9.

63

Arap dinarı olarak; dinar günümüzün yarım altınından biraz daha ağır ve yaklaşık 24 ayardı.

64

Surlu William, Historia rerum in partibus transmarinis gestarum, ktb. xix, bşl, 19, 20. Arap tarihçiler elçilerden söz etmemektedir.

65

İbnü’l Esir, “Kamil”, 548; “Atabeyler”e göre bu, bir ay önce olmuştu. Söz konusu rakamlara ilişkin çeşitli tahminler var. Arap tarihçiler Şirkuh’un yalnızca 2000 atlısı olduğunu kaydetmiş, diğer taraftan Surlu William Sarazenlerin 9000 zırhlı piyadesi (lorisis galeisque), 3000 okçusu ve en az 10.000 Arap mızrakçı olduğunu yazmaktadır. Ona göre Latinlerin yalnızca 374 şövalyesi ve sayısı belirsiz hafif piyadesi (trucopoles) ve yarardan çok ziyan getiren bir grup Mısırlı olduğunu bildirmektedir (xix,25).

66

Frenklerin bu barış anlaşmasının kendilerine düşen kısmıyla ilgili olarak verdikleri sözü tam olarak tutmadıklarını söylemek gerekir.

67

Surlu William, xvii, c. 17.

68

Itinerarium Regis Ricardi, i, c, 3. Bakınız, 23. Bölüm.

69

“Kamil”, 555; el-Makrizi, “Khitat”, i, 286; Wüstenfeld, Geschichte der Fâtımîden Chalifen, 338-339.

70

İbnü’l Esir, “Kamil”, 556.

71

Kur’an, ii, 113; “Kamil”, 563.