Amcam bir yandan seri bir şekilde konuşurken diğer yandan da kitabı açıp kapatıyordu. En ufak bir ilgi duymasam da kendimi kitabın içeriğini sormaktan alamadım.
“Peki bu muhteşem eserin adı ne?” diye onun da gözünden kaçmayacak zorlama bir istekle sordum.
“Bu çalışma…” diye heyecanını körükleyerek lafa girdi amcam, “XII. yüzyılın en önemli İzlandalı yazarlarından Snorre Turlleson’un[6 - Snorre Turlleson: Snorri Sturluson (1179-1241); politikacı, tarihçi ve St. Olaf sagalarının yazarı. (e.n.)] ‘Heims Kringla’ adlı kitabı! Bu, İzlanda’yı yöneten Norveç prenslerinin vaka tarihi.
“Sahi mi?” diye karşılık verdim heyecanlanmış gibi yapmaya çalışarak, “Elinizdeki de muhtemelen Almanca çevirisi olmalı.”
“Ne!” dedi profesör, “Bir çeviri mi? Bir çeviriyi ne yapayım ben! Bir çeviriyi kim umursar? Bu, İzlanda dilinde yazılmış özgün bir kitap. Bu kitapta yerel dile ait deyimler var, hem basit hem de zengin. Ayrıca birçok dil bilgisi kombinasyonuna ilaveten muhtelif fiil çekimleri var.”
“Almanca gibi!” dedim sevinçle.
“Evet.” diye cevapladı amcam omzunu silkerek, “Ayrıca bunun yanında İzlandaca kelimeler, Yunancada olduğu gibi üç cinsiyete sahiptir ve Latincedeki gibi, özel adlar çekim eki alır.”
“Ah!” dedim ilgisizliğimden az da olsa sıyrılarak, “Peki bu kitap içindeki matbaa harfleri çok mu etkileyici?”
“Matbaa harfleri mi! Matbaa harfleri demekle ne kastediyorsun, zavallı Axel? Matbaa harfleriymiş! Bunu, matbaada basılmış alelade bir kitapla mı kıyaslıyorsun seni bir şey bilmez aptal! Bu bir el yazması, Runik[7 - İlk Çağ Orta Asya toplumları, Etrüskler, Macarlar ve vaktiyle Kuzey Avrupa ülkelerinde (İsveç, Norveç, Finlandiya, Almanya vs.) yaşayanlar tarafından kullanılmış bir yazı sistemidir. İskandinav mitoslarına göre, insanlara, Odin tarafından hediye edilen yazı türüdür. (ç.n.)] bir el yazması!”
“Runik mi?”
“Evet. Ne olduğunu anlatmamı ister misin?”
“Tabii ki hayır!” diye alınmış bir ses tonuyla cevapladım. Fakat amcam benim isteğime aykırı olarak, azimle devam etti ve hiç umurumda olmayan birçok şey hakkında bilgi verdi.
“Eskiden Runik alfabe, İzlanda’da kullanılırdı. Odin’in[8 - İskandinav mitolojisinde en büyük tanrıdır. (ç.n.)] ta kendisi tarafından bulunduğu söylenir. Şimdi buna bak da merakın uyansın her şeyden bihaber genç adam ve bu İskandinav tanrı tarafından yaratılmış harflere gıpta et!”
İnanın, verecek karşılık bulamadığım için tanrıların da kralların da canlarını sıkmayıp hoşlarına gidecek bir cevap olsun diye yerlere kapanacaktım ki bir olay konuşmanın yönünü değiştirdi.
Pis bir parşömen parçası, kitap cildinin arasından sıyrıldı ve yere düştü.
Amcam bu paçavranın üzerine büyük bir hırsla eğildi.
Bu kitabın arasına belki ne zaman konduğu bile bilinmeyen eski belge, amcam için paha biçilemezdi.
“Bu da ne?” diye bağırdı.
Ve beşe üç boyutlarındaki parşömeni bir masanın üzerinde açtı, üzerinde gizemli karakterler ile bir şeyler yazılıydı.
İşte size yazıların aynısı. Bence bu garip şekillerin herkes tarafından bilinmesi önemli çünkü Profesör Lidenbrock ve yeğeninin 19. yüzyılın en büyük keşif gezisine çıkmasının sebebi onlardır.
Profesör birkaç dakika boyunca bu bir dizi karaktere bakıp âdeta büyülendi, sonra gözlüklerinin üzerinden konuşarak:
“Bunlar Runik harfler, Snorre Turlleson’un el yazmasındaki harflerin aynısı. Ama Tanrı aşkına, ne anlama geliyorlar?”
Runik harfler, bana âlimlerin bu zavallı dünyayı şaşırtmak için icat ettikleri bir şey gibi göründüğü için, amcamın bu şaşırtmacadan kıvrandığını görmekten hoşnuttum. En azından tarifsiz bir enerjiyle işleyen parmaklarına bakınca düşüncem buydu.
“Kesinlikle eski İzlanda dilinde.” diye dişlerinin arasından mırıldandı.
Çok sayıda dil bilen profesör, ne dediğini biliyor olmalıydı. Yeryüzünde konuşulan iki bin dilin ve on iki bin lehçenin tamamını konuşamıyor olsa da en azından kendi payına düşenleri bilmekteydi.
Bu zor durum karşısında, karakterinin gereği bir tez canlılık hâlindeyken ve ben bir feverana kendimi hazırlarken, şöminenin üstündeki saat ikiyi vurdu.
O anda sevgili kâhyamız Martha çalışma odasının kapısını açtı.
“Yemek hazır!”
Korkarım ki amcam o çorbayı sonsuza kadar kaynayacağı bir yere gönderdi ve Martha uçarcasına kaçarken ben de onu takip ettim. Her zamanki yerime nasıl gelip oturduğumu anlayamamıştım bile.
Birkaç dakika sofrada bekledim. Profesör gelmedi. Hatırladığım kadarıyla daha önce öğlen yemeğini hiç kaçırmamıştı. Ama yine de ne güzel bir yemekti! Maydanoz çorbası, kuzukulağı ile lezzetlendirilmiş jambonlu omlet, kuru erik kompostosu eşliğinde dana eti filetosu ve tatlı olarak da meyve şekerlemesi… Hepsi de tatlı Moselle[9 - Moselle; Moselle Nehri boyunca yer alan üç ülkede (Fransa, Lüksemburg ve Almanya) üretilen şaraptır. (ç.n.)] eşliğinde mideye indirildi.
Amcam tüm bunları eski bir parşömen parçası için feda edecekti. Sevecen ve nazik bir yeğen olarak, amcamın yerine yemeyi de bir görev bildim.
“Daha önce hiç başıma gelmemişti.” dedi Martha, “Bay Lidenbrock sofraya gelmedi!”
“Kim inanırdı ki?” dedim dolu ağızla.
“Ciddi bir şeyler olacak.” dedi yaşlı hizmetkâr başını sallayarak.
Bense, amcam yemeğinin yerinde yeller estiğini gördüğünde ortaya çıkacak manzaradan daha ciddi bir şey olamayacağını düşünüyordum. Tadını çıkararak son meyve parçasını da yiyordum ki gürleyen bir ses beni bu zevkten mahrum etti. Tek sıçrayışla yemek odasından çalışma odasına vardım.
III. BÖLÜM
Runik Yazılar Profesörü Zorluyor
“Hiç kuşku yok ki Runik.” dedi profesör kaşlarını çatarak, “Ama bir sır saklamakta ve ben de bu şifreyi çözmek niyetindeyim.”
Cümlesini sert bir hareket yaparak bitirdi.
“Otur şuraya!” dedi eliyle masayı işaret ederken. “Otur ve yaz!”
Hemen oturuverdim.
“Şimdi sana bu İzlandaca karakterlerin bizim alfabemizdeki karşılıklarını teker teker yazdıracağım. Bu bize ne getirecek göreceğiz. Ama Tanrı aşkına, eğer beni hayal kırıklığına uğratacak olursan…”
Dikte etmeye başladı. Elimden geleni yaptım. Tüm harfler teker teker söylendi ve şu ilginç sonuca ulaşıldı:
İşimiz bitince amcam sayfayı koparırcasına elimden aldı ve dikkatle incelemeye koyuldu.
Mekanik bir şekilde aynı cümleyi tekrarlıyordu: “Tüm bunlar ne anlama geliyor?”
Namusum üzerine yemin ederim ki bu konuda onu aydınlatacak olan ben değildim. Ayrıca o da bana sormadı zaten ve kendi kendine konuşmaya devam etti.
“Bu şifreli bir yazı veya bir parola.” dedi, “Harfler karmaşık olarak yazılmış, eğer doğru düzenlenirse ne anlattıkları anlaşılacak. Düşünsene, belki de bu harflerin altında muhteşem bir keşfe giden ipucu yatmakta!”
Bana kalırsa hiçbir anlamı yoktu ama tabii bu düşüncemi paylaşmaktan sakındım.
Profesör kitabı ve parşömeni aldı, karşılaştırmaya başladı.
“Bu iki yazı aynı elden çıkmamış.” dedi, “Daha ilk bakışta anladım ki parola kitaptan daha sonra yazılmış. İlk harf çift m ki bu, Turlleson’un kitaplarında bulunmaz çünkü XIV. yüzyılda alfabeye eklenmiştir. Yani el yazması ve parola arasında iki yüzyıllık bir zaman farkı var.”
