– Нима дединг? – деб сўради. У доим бир нарсани икки марта такрорлашга мажбур қиларди.
– Ҳеч ким ютгани йўқ, – дедим яна. Мен унинг шифонеримдан нимани олиб чуқалаётганини кўриш учун ўғринча кўз ташладим. У Нью-Йоркдалик пайтим гаплашиб юрган қизим Салли Ҳейзнинг суратига қараб турарди. Бу ер юткур расм шу ерда пайдо бўлгандан буён лоф бўлмаса минг маротабалаб уни қўлига олиб кўзи тешилгудек қараган бу баччағар. Қараб тўйгач эса ҳар доим расмни олган жойигамас, бошқа ерга қўйиб кетади. Атайин шундай қиларди. Буни сезиш қийинмасди.
– Ҳеч ким ютмади дейсанми? Қанақасига?
– Палакат босиб анави лаънати қиличлар ва аслаҳаларни метрода қолдириб кетибман.
Ҳалиям унга бош кўтариб қараганим йўқ эди.
– Метрода дегин, вой худойим, юкларни йўқотдим демоқчимисан?
– Биз бошқа метрога тушиб кетибмиз. Шуни деб мен бўзчининг мокисидек бориб-келиб девордаги лаънати харитага қараб туришга мажбур бўлдим.
У ёнимга келди-да, ёруғликни тўсганча рўпарамда безрайиб туриб олди.
– Ҳой, сен киргандан бери мана шу битта гапни йигирма марта қайтадан ўқидим.
Эклидан бошқа исталган одамга айтилса, бу гап етиб борарди. Лекин унга эмас.
– Улар энди сенга пулини тўлаттиришармикан, нима дейсан?
– Билмасам, менга нима. Ўтирволсанг бўлмайдими-а, бола пақир, соя қилиб турибсан!
Бола пақир десам Эклининг тепа сочи тикка бўлиб кетарди. Шунда у ўзининг ўн саккиз, менинг эса ўн олти ёшлигимни айтиб аслида мен ёш болалигим тўғрисида вайсарди. Бу сафар ҳам бола пақир деганим учун унинг тоза жини қўзиди.
Рўпарамдан жилмай тураверди. Унга бирор ишни қилишни айтсанг, ўша заҳоти қиладиганлардан эмасди. Тўғри, барибир у четга ўтарди. Лекин агар сен айтсанг, буни пайсалга солиши аниқ эди.
– Нима бало ўқиб ўтирибсан ўзи? – деди у.
– Битта китоб-да.
Китобнинг номини кўриш учун қўли билан китоб муқовасини ўгириб қаради.
– Яхши китобмикан?
– Ҳм, айниқса боядан бери ўқиб турган гапим жуда зўр экан.
Ҳушим келса чақиб-чақиб олишдан ҳам тоймайман. Лекин у хомкалла буни барибир илғаб ололмасди-да, эҳ! У яна хонада ивирсиганча Стредлейтернинг ва менинг буюмларимизни титишни бошлади. Ахийри китобни полга ташладим. Эклига ўхшаган хирапашша ёнингда экан, ҳеч бало миянгга кирмайди. Бу шунчаки иложсиз.
Ўриндиққа маҳкам ўрнашиб олдим-да, худди катта холасиникида ялло қилиб юрган Эклини кузатишга тушдим. Нью-Йоркка қилган сафаримиз роса толиқтирган шекилли, эснаш келаверса денг. Шундан кейин ўзимни жинниликка сола бошладим. Баъзида зерикмайин деб шунақа томошалар ҳам кўрсатиб тураман. Ов қалпоғимни соябонидан тортиб пешонамга, кейин эса бир йўла кўзларимга туширдим. Қарасам, ҳеч балони кўролмай қолдим.
– Менимча кўр бўлиб қолдим! – дедим хириллаган товушда. – Вой, ойижон, ҳеч нарсани кўрмаяпман!
– Ё Худо, томинг кетганга ўхшайди сени.
– Онагинам, қўлингни бер! Нега менга ёрдамга келмайсан?
– Худо ҳақи, ёш бола бўлма.
Мен қўлимни ёзганча, аммо ўрнимдан жилмасдан кўзи ожизлардек пайпаслана бошладим. Тинмай “онажон, қўлимдан тутсанг-чи, онам” деб ингранавердим. Албатта, мен шунчаки унинг асабига тегаётгандим. Бу қилиқдан баъзида бангилардек кайф қилардим. Қолаверса, бу Эклини ўлгудай жаҳлини чиқараётганди. Нима қилай, Эклини кўрсам қитмирлигим тутарди. Кўпинча унинг асабига тегиб роҳат олардим. Охири барибир бас қилдим. Қалпоғимни яна тўғрилаб кийиб олдим-да, тинчландим.
– Бу матоҳ кимники? – деди Экли. У хонадошимнинг тизза ҳимоялагичларини ушлаб турарди. Бу Экли деганларига умуман фарқи йўқ эди. У ҳатто жинсий аъзони ҳимоялаш учун тақиладиган бандажни ҳам олиб кўришдан тоймасди. Ҳимоялагичлар Стредлейтерникилигини айтишим билан Экли қўлидагини унинг каравотига ирғитди. Аслида буни Стреднинг шифонеридан олганди, энди эса ётоғига отиб юборишини қаранг.
Кейин у келиб Стредлейтер ўриндиғининг қўл туткичига ўтирди. У ҳечам ўриндиқнинг ўзига ўтирмасди. Қачон қарама қўл қўйиладиган икки тарафидан бирига ўтирарди.
– Қайси гўрдан топдинг бу қалпоқни? – сўради у.
– Нью-Йоркдан.
– Қанчага олдинг?
– Бир долларга.
– Чув тушибсан-ку.
У гугурт чўпи билан тирноқлари остидаги кирни тозалашга тушди. Экли худонинг берган куни тирноқларини тозалаб юрарди. Бу бир тарафдан кулгингни қистатади. Тишлари чирикдек қорайиб, қулоқлари кирга тўлган бўлса-ю, бу киши тирноғи остини тозалагани-тозалаган эди. Ҳойнаҳой, у шундай қилсам орастагина бола бўламан деб ўйларди. Тирноғи остини ковлар экан, у қалпоғимга яна кўз ташлаб қўйди.
– Уйда биз ҳам кийик овлаганда шундай қалпоқ киямиз, ўлай агар, – деди у. – Бу кийик овлаганда кийиладиган қалпоқ-да ўзи.
– Бекорларнинг бештасини айтибсан.
Қалпоқни бошимдан олдим ва бир кўзимни юмганча худди мўлжалга олаётгандек унга қараб турдим.
– Бу одамларни овлаганда кийиладиган қалпоқ. Уни кийиб мен одам овлайман, – дедим.
– Уйдагиларинг ҳайдалганингни билишдими?
– Йўғ-а.
– Айтганча, Стредлейтер қай гўрда юрибди?
– Футболда. Кейин бугун учрашуви бор, – эснадим мен.
Боядан бери тинмай эснаётгандим. Хона ўлгудай иссиқлигидан уйқум келарди. Пенсида совуқдан тарашадек қотиб қоласан ёки иссиққа чидай олмай асфаласофилинга равона бўласан.
– Вой абжир-ей, ўргилдим, – деди у. – Ҳой, менга қайчингни бир дақиқага бериб турсанг-чи? Қўл етадиган жойдами ўзи?
– Йўқ, нарсаларимга қўшиб йиғиб қўйганман. Жавоннинг тепасида турибди.
– Шундоқ олиб бера қол, – ялинсинди у. – Тирноғим ажралиб қолибди, шуни қирқиб ташламасам бўлмайди.
Нарсаларингни йиғиб қўйганмисан, чамадонингни жавон тепасига қўйганмисан – бу билан унинг бир тийинлик иши йўқ эди. Барибир унга қайчини олиб беришга мажбур бўлдим. Олиб бераётиб, нариги дунёга кетишимга ҳам бир баҳя қолди. Жавоннинг эшигини очганимни биламан, бошимга Стредлейтернинг ёғочдан ясалган теннис ракеткаси тушса бўладими. Кўзимдан ўт чиқиб кетди. Эклининг эса ичаги узилаёзди. У йўғон овозда кула кетди. Чамадонни пастга тушириб, ундан қайчини олиб бергунимча ҳам кулгидан тўхтамади. Шунга ўхшаган нарсалардан, айтайлик, бирор боланинг бошига тош келиб урилса, Эклининг жони кирарди.
– Бирам кулгига ўчсан-да, бола пақир. Шуни биласанми ўзинг? – дедим унга қайчини узата туриб. – Кел, сенинг менежеринг бўлай. Ўзим сени ўша қурғур радиога ишга жойлаб қўярдим.
Мен қайтиб жойимга ўтирдим, у эса косовдек бўлиб кетган бесўнақай тирноқларини олишга киришди.
– Тирноғингни полга туширмасанг бўларди, – дедим мен. – Ҳа, стол устида олсанг бўлмайдими? Тунда турсам кейин косовдек тирноқларинг оёғимга ботиб юрмасин.
