– Мен бу лаънати ердан ҳайдалаётган бўлсам-у, сен эса қандайдир иншо ёзиб беришимни сўраяпсанми?!
– Ҳа, биламан. Лекин вақтида вазифани топширмасам, ростдан аҳволим чатоқ. Бир оғайнилик қилсанг-чи. Майлими?
Унга дарров жавоб бера қолмадим. Стредлейтердек нусхаларнинг асабини таранглаштириб фақат савобга қоласиз.
– Нима ҳақида?
– Хоҳлаган нарсанг ҳақида. Тасвирий иншо ёзиш мумкин бўлган исталган бирор нарса ҳақида. Масалан, хона ёки уй, яшаган жойинг ёки ўзинг яхши биладиган бирорта матоҳ ҳақида. Шунчаки узундан-узоқ тасвирласа бўладиган нарса танласанг бўлгани.
У шу гапларни айта туриб оғзини ўрадек очиб эснади. Менга энг ёқмагани шуниси бўлди. Кимдир сиздан бирор ишни илтимос қилаётганда эснаса, тасаввур қиляпсизми?
– Фақат жуда зўр ёзиб юбормагин, – деди у. – Лаънати Ҳарцелл иншо ёзишни қийворишингни билади ва хонадошим эканингдан ҳам хабари бор. Нима десам экан, вергул-пергулларини хато қўйсанг бўлди.
Энди мана шу гапидан нақ тутуним чиқиб кетай деди. Қаранг-а, иншо ёзишни қийиб юборадиган бўлсангиз-у, кимдир сизга вергуллар ҳақида гапириб ўтирса. Стредлейтер нуқул шундай қиларди. Гўёки унинг иншо ёзишдаги биргина камчилиги вергулни қўя олмаслигида. У шу жиҳатдан ҳам Эклига ўхшайди. Бир сафар баскетбол ўйинида Экли билан ёнма-ён ўтириб қолганман. Бизнинг жамоада Хави Койл деган даҳшат ўйинчи бор эди. У майдон марказидан туриб, тўпни шит ёки бошқа бирор нарсага теккизиб юбормасдан саватга тушира оларди. Экли бўлса, ҳамма гап шунчаки, Хавининг қомати баскетбол учун мослиги ҳақида бутун ўйин давомида минғирлашдан чарчамади. Эй Худойим, бундай сафсатабозларни кўргани кўзим йўқ.
Бироздан сўнг унинг ёнида ўтиришдан зерикдим ва ўрнимдан туриб бир неча қадам нари кетдим, шунчаки зерикмаслик учун оёқ рақсига ўйнай бошладим. Шунчаки кайфиятимни кўтармоқчи эдим. Бу рақсни унчалигам қойиллатмасдим, аммо ювиниш хонасининг поли тошданлиги оёқ рақси учун айни муддао экан. Кинолардаги йигитларнинг бирига тақлид қила бошладим. Мюзиклдаги бир йигитчага. Кино кўришни жиним суймаса ҳам, киноқаҳрамонларга тақлид қилишдан кайфим чоғланарди. Бизнинг Стредлейтер соқол ола туриб, кўзгу орқали мени кузатарди. Ўзимни кўрсатиб қўйиш учун томошабин етишмаётганди, холос. “Мен губернатор ўғлиман,” – дедим тақлидан. Ҳар ёнда рақс тушиб тоза чиранаётган эдим.
– Отам раққос бўлмай, Оксфордга боришимни хоҳлайди. Лекин бу лаънати оёқ рақси менинг қон-қонимга сингиб кетган бўлса, нима ҳам қила олардим?! – Стредлейтер кулиб юборди. У ҳазилни бинойидек тушунарди. – Зигфелд Фоллиснинг премьерасига хуш келибсиз! – ҳансирай бошладим. Нафас етмай қолди. – Бош қаҳрамонимиз ортиқ давом эттиролмайди. У молдек бўкиб ичган. Хўш, унинг ўрнини ким эгаллайди? Мана мен-да – кекса губернаторнинг ўғли.
– Қалпоқни қаердан олдинг? – сўради Стредлейтер ов қалпоғимга ишора қилиб. Сотиб олганимдан бери ҳали кўрмаганди.
Ҳалиям нафасимни ростлай олмаётгандим, ўйинга тушишни бас қилдим. Қалпоғимни қўлимга олиб унга юзинчи марта қарадим ва “Бугун эрталаб Нью-Йоркдан” – дедим. – Бир долларга. Сенга ёқдими?
Стредлейтер бош ирғади.
– Гап йўқ, – деди у шунчаки хушомад қилиб, сўнг дарров қўшиб қўйди: – Менга қара, иншомни ёзиб берасанми? Аниғини билишим керак.
– Вақт тополсам, майли, бўлмаса, йўқ, – дедим. Турган жойимдан қўзғалиб, яна унинг ёнидаги бояги жойимга ўтирдим.
– Ким билан учрашмоқчисан? – сўрадим. – Фицжеральдми?
– Уф, жин урсин! Айтгандим-ку, у тўнғиз билан орани очиқ қилганман деб.
– Йўғ-е? Уни менга бер, болакай. Беҳазил. У ойимча жа менбоп.
– Олавер… Лекин у сен учун қарилик қилади.
Шу пайт тўсатдан Стредлейтер билан ўйнашгим келиб қолса денг. Хоҳишимни ҳисобга олмаса, бунга тузукроқ сабаб ҳам йўқ эди. Раковинадан сакраб тушиб, бир қўлимни елкаси оша бўйнидан, иккинчисини эса қўлтиғи остидан ўтказиб, боши орқасидан ушлаб осилиб олдим. Бу усул курашда “ярим нелсон” деб аталади, мабодо билмасангиз дейман-да, у билан рақибни ўлдириб нетиб қўйиш ҳам ҳеч гапмас. Мен унга қоплондек чанг солгандим.
– Бас қил, Ҳолден. Худо ҳақи! – деди Стредлейтер бу қилиғимни хушламай. Соқол олаётган пайт ўйнашишга кўзи учиб турмаслиги аниқ, ҳар ҳолда. – Калламни узиб олмоқчимисан?
Шунда ҳам уни қўйиб юбормадим.
– Чангалимдан чиқиб кўр-чи!
– О, худо-о! – деди-ю устарасини қўйиб бирданига қўли билан кескин ҳаракат қилган эди, сиқувимдан чиқиб олди. У жуда бақувват йигит эди, мен эса жуда нимжон.
– Бўлди, майнавозчиликни йиғиштир, – деди ва яна соқолини олишда давом этди. У чиройли кўриниш учун соқолини кичкина эскириб кетган устараси билан икки қайта оларди.
– Фицжеральд бўлмаса, унда ким билан учрашмоқчисан? – сўрадим унинг ёнидаги раковина четига ўтириб. – Анави ёқимтой Филлис Смит биланми?
– Йўқ, шундай бўлиши керак эди, лекин бари чиппакка чиқди. Ҳозир мени Бад Тоунинг хонадоши кутяпти… Ҳой, сал қолса унутай дебман, у сени таниркан.
– Ким?
– Мен билан учрашувга чиқаётган қиз.
– Йўғ-е? – дедим мен. – Исми нима экан?
Бу мени анча қизиқтириб қўйганди.
– Нима эди-я… Уф. Ҳа, Жейн Галлагер.
Эҳ, у шу сўзларни айтганида ҳайратдан тош қотиб қолдим.
– Жейн Галлагер! – дедим. Бу исмни эшитиб ҳаттоки ўтирган жойимдан туриб кетсам бўладими! Қулоқларимга ишонмаётгандим. – Ҳа рост. Мен уни танийман. Бултур ёзда у билан деярли ён қўшни бўлганмиз. Унинг Доберман пинчери бўларди. Биз ўша кучук баҳона танишиб қолгандик. Қачон қараса унинг кучуги боғимизга…
– Ҳолден, ёруғни тўсиб турибсан, худо ҳақи, – деди Стредлейтер. – Туришга бошқа жой қуриб қолганми?
Эҳ, жуда ҳаяжонланиб кетаётган эдим. Жуда.
– У ҳозир қаерда? – сўрадим. – Янги қурилган кичик бинодами?
– Ҳа.
– Қандай қилиб мени унутмаган бўлиши мумкин? У Б.М.да ўқияптими? Ўша ерда ўқисам керак деганди. Шиплига боришим ҳам мумкин деганди. Уни Шиплида ўқияпти деб юрардим. Наҳотки, мени унутмаган бўлса? – ҳаяжонимни боса олмаётган эдим. Ростдан ҳам.
– Худо ҳақи, билмайман. Қоч, сочиғимни босиб турибсан, – деди Стредлейтер. Унинг жиннича сочиғига ўтириб олибман.
– Жейн Галлагер, – такрорладим яна. Ҳамон ўзимга келолмаётгандим. – Ё тавба-а.
Бизнинг Стредлейтер эса сочига гел суртаётганди. Менинг гелимни.
– У раққоса, – дедим мен. – Балетми, ишқилиб-да. Ёзнинг жазирама иссиғида ҳам кунига икки соат рақс билан шуғулланарди. Машғулотлар бора-бора унинг оёқларини йўғонлаштириб, хунук қилиб қўйишидан ташвишланарди. Биз доим бирга шашка ўйнар эдик.
– Шошма, нима ўйнардик дейсан?
– Шашка.
– Шашка?! Эҳ, худойим!
– Ҳа, шашка ўйнардик. У битта ҳам “қиролича”ни ишлатмасди. Тошини “қиролича” қилволиб, ҳеч уни юрмаса дегин. Жейн ҳамма “қиролича”ларини орқа қаторга тизиб, уларни шунчаки сақлаб турарди. Ўйин тугагунча ҳам улардан ҳеч фойдаланмасди. Унга “қиролича”ларнинг мана шундай бир қатор бўлиб туриши ёқар эди.
Стредлейтер чурқ этмади. Бундай мавзулар кўпчиликни қизиқтирмайди ўзи.
– Бизнинг клубда Жейннинг онаси ҳам ишларди, – дедим. – Бир пайтлар соққа топиш учун ўйинчиларнинг турли хоккей анжомларини кўтариб юрганман. Бир-икки сафар унинг онаси учун ҳам ишлаб берганман. Бечора тўққизта чуқурча орасида бир юз етмиш марталаб бориб келарди.
Стредлейтер менга деярли қулоқ солмаётганди. У ўзининг сочларини башанг қилиб тараш билан банд.
