Нозимнинг тўсатдан йўқолиб қолиши, Лайлонинг ҳаётини остин-устин қилиб юборди. Онаси қистар: “Ўтириб қоласан, қизим, бу ёқда синглингнинг йўлини тўсма”, дерди. Лайло: “Синглимни узатиб юбораверинглар, мен бировни кутяпман”, дея олмади. Қўрқди. Кейин эса воқеалар шиддат билан ривожланиб кетди…
Нозим ижарахонага келиб, Лайлога бўлган суҳбат тафсилоти, Миртожибойнинг шартини айтди. Лайло овунди. Нозим қовоғини уйди.
– Биз бошда келишганмиз-ку, отанг қилиб берадиган тўйда ўтирмаймиз, деб.
– Нима қиласиз бўлмаса? ЗАГС билан гаплашаман дегандингиз? Бу ишингиз ҳам чўзилиб ётибди.
– ЗАГС эртага ҳал бўлади. Кейин… кетамиз.
– Вой, қаёққа?
– Россияга. Мен… аблаҳ Баҳодирни топиб келишим керак. Опамни узатмай туриб, ўзимга тўй қилолмайман.
– “Топиб келамиз” дейишибди-ку.
– Топишолмайди. Уни… ўзим топаман.
– Мен-чи?
– Сен ҳам борасан. Қайда бўлсам, ёнимда юрасан.
“УНИНГ ЖАЗОСИНИ МЕН БЕРАМАН!”
Нозим Лайлога: “Сен ҳам борасан, қайда бўлсам, ёнимда юрасан”, деган гапни айтар экан, мийиғида кулиб қўйди. Бу кулги бежиз эмасди. Бу кулгининг замирида бўлиб ўтган барча воқеаларнинг асл моҳиятини ва… мудҳиш хулосасини мужассам этувчи қаттол бир режа бор эди. Шу топда Нозим ўша режа ҳақида ўйлар эди. Бу режа қачон туғилди? Нега Нозим Лайлони чинакамига севиб қолгандан кейин ҳам ўша ёвуз режасидан воз кеча олмаяпти?..
Алқисса, Нозимнинг юрагида Миртожибойдан қасос олиш режаси қачон, қай тарзда туғилгани хусусида сўзлаш фурсати етган кўринади.
Ўшанда Нозим ўн икки ёшда бўлса керак. Кунлардан бир куни мактабдан келиб, ичкари уйда отаси ва онасининг жанжал қилаётгани устидан чиқди. Ташқарида туриб, беихтиёр қулоқ солди.
– Сен бир умр менинг товонимни ўпиб яшашга қасамёд қилгандинг, энди бўлса… яна ўша ўйнашингни қўмсаб қопсан, – дерди отаси онасига.
– Қўйинг, унақа деманг, уят бўлади, – деди онаси. Менинг ҳеч қачон ҳеч қанақа ўйнашим бўлган эмас.
– Нега бўлмаса, ўша куни бозорда унга кўзингни сузиб, маҳлиё бўлиб қарадинг? Нега дарҳол жеркиб юбормадинг? Ахир… ахир ўша одам сени шарманда қилиб, ташлаб қочиб кетган-ку!
– Нима, бутун бозорни бошимга кўтариб, шовқин-сурон солишим керакмиди? Қайтага ўзимиз таниш-билишнинг олдида шарманда бўлардик-ку.
– Ҳарқалай, сен ўшани кўрганингдан бери ўзгариб қолдинг. Сен… ўшандан ҳалиям кўнгил узолмайсан. Менга шунчаки, ўлганингни кунидан рай қиласан. “Ёшликда берган кўнгил, айрилмас бало бўлур” деганлари чин…
Ўша куни жанжал у қадар кескин тус олмаган бўлса-да, бу мавзу эр-хотиннинг арзимаган мунозарасида дарҳол кўтариладиган бўлиб қолди. Онаси салгина гап қайтарадиган бўлса, отаси: “Бор-бор, ўша Миртожи бойваччанинг олдига” деб жеркиб ташларди. Бу зуғумдан фақат онаси эмас, опаси ҳам эзиларди. Шунда Нозим “онамнинг биринчи эри Миртожи деган одам экан-да”, деб ўйларди. У опаси билан бир отадан эмаслигини аввал ҳам қўшни хотинлар гапи орқали эшитган, лекин онасининг биринчи эри “шарманда қилиб ташлаб кетганлигини” энди билиши эди. Аввал у бу гапнинг моҳиятига унчалик чуқур тушунмади. Бироқ ота-она жанжаллари асносида англадики, Миртожи исмли одам онасини ҳомиладор қилиб қўйиб, уйланмасдан ташлаб кетган экан. Онаси эрининг ҳақоратларига унсиз чидар, баъзан йиғи аралаш: “Ўзимни ўлдирсам, қутуламанми шу дашномлардан”, деб нола қиларди.
Нозимнинг эндигина шаклланиб келаётган ўсмир тасаввурида: “Миртожи деган аблаҳ одам онамни бахтсиз қилган. Улғайсам, ундан албатта қасос оламан”, деган аҳд пайдо бўлди. Орадан йиллар ўтди. Мактабни битказиб, бозорга чиқиб юрган пайтларида бир куни у қалбини қийнаган саволга аниқ жавоб топмоқчи бўлиб, онасидан сўради.
– Она, Миртожи деган одам ким?
– Ҳамма қатори бир одам-да, болам. Сенга уни билишнинг сираям ҳожати йўқ, – деди онаси.
– Отам уни… доим сўкади. Сизни алдаб кетган эканку…
– Қўй, ўғлим, унақа ножоиз гапларни гапирма. Алдаган бўлса… бу Худонинг менга юборган жазоси.
– Нега Худо уни эмас, сизни жазолайди? Ахир у… номардлик қилган-ку.
– Яратган эгамга шак келтирма, болам. Оллоҳ кимга жазо беришни ўзи яхши билади.
“Унда Миртожининг жазосини мен бераман”, деди Нозим ичида.
Нозим Миртожини атайлаб излагани йўқ. Иш юзасидан ўша шаҳарга борганида шу ернинг оғзи катталаридан бири Миртожибой эканини эшитди. Обдан суриштириб, унинг икки қизи борлигини билди. Бу ўша Миртожи эди! Энди қасос режасини тузишга киришди.
Шу аснода Лайло билан тасодифан танишди. Лайлонинг қайсидир жиҳатини онасига ўхшатди. Кўнгил қўйди. Энди унинг қалбида икки туйғу ёнма-ён яшарди. Бири Миртожидан қасос олиш бўлса, иккинчиси Лайлога бўлган муҳаббат эди. “Лайлога бўлган севгим вақтинчалик, қасос туйғуси барибир устун келади”, деб ўйлар эди Нозим.
…Мана бугун – Лайлонинг инон-ихтиёрини буткул ўзига бўйсундириб олган бир пайтда Нозим ногаҳон яна қасос ҳақида ўйларди.
Бир хаёли: “Мана, тўйни бузиб, Миртожини эларо шарманда қилиб, Лайлони олиб қочдинг, мақсадингга эришдинг, қасос олдинг, энди тўй қилиб, тинчгина яша”, дерди.
Иккинчи хаёл: “Бу ҳали қасос эмас. Сен Миртожини буткул синдира олмадинг, тўйини бузолмадинг. Лайлонинг ўрнига Шаҳло узатилиб, ҳаммаси бости-бости бўлиб кетди, шунинг учун ҳам кучлироқ қасос олишинг керак”, дерди.
Шу боис у тўйни ўтказишга розилик бермай, Лайлони олиб Россияга кетишни, у ёқдан опасини йиғлатиб юрган Баҳодирни топиб келишни режалаштира бошлади. “Баҳодирни топиб келсам, икки тўйни бир қилиб ўтказамиз, бу орада Миртожибой яна бироз азият чекиб турсин”, деб ўйларди у.
Лайло Нозим билан Россияга кетишга аввал рози бўлмади. “Тўйни ўтказиб, кейин истаган жойингизга олиб кетаверинг”, деди.
– Унда мен ўзим кетаман, – деди Нозим ва бирдан миясига келган бошқа бир фикрдан каловланиб қолди.
– Ҳо-о, мен ўлсам ҳам қолмасман, – деди Лайло. – Қорнимда бола билан.
– Нима? Бола дедингми? Ҳомиладормисан? Қаёқдан билдинг?
– Билдим-да.
– Ҳазиллашмаяпсанми?
– Бунақа гапнинг ҳазили бўладими?…
Нозим қарорини ўзгартириб, тўйга розилик берди.
НИҲОЯТ ТЎЙ БЎЛАДИ
Нозим билан учрашувга келишилган куни Қўшоқбой оғзи қулоғида учиб етиб келди.
– Бизнинг хўжайин ҳал қилолмайдиган иш йўқ, дегандим-ку сенга, укабой. Баҳодир Исабеков топилди. Нижний Тагилда юрган экан, падарқусур.
– Йўғ-э, ростданми? – деди Нозим хурсанд бўлиб. – Қачон келар экан?
– Эрта-индин олиб келишади, хавотирланма. Сен, ука, энди тўйнинг ташвишини ўйла. Мир акам келаётган якшанбада совчиларингни кутади. Бир кунда унаштиришни, тўйнинг маслаҳатини қиламиз. Қаерда, қачон…
– Тўйни мана шу шаҳарда, энг катта “Наврўз” ресторанида ўтказамиз, – деди Нозим мийиғида кулиб.
– “Сичқон сиғмас инига, ғалвир боғлар думига” деганлар ука.
