– Худди шунақа иш. Аниқроғи, ҳозир қилиб юрган ишингни шерикларинг билан бирга давом эттираверасан. Фақат… Дарвоқе, ҳалиги Саидваққоснинг иморати битиб қолдими?
– Бир ҳафталик иш қолган. Битказамиз.
– Битказ. Битказганинг заҳоти шерикларинг билан бирга Россияга жўнайсан. Самара шаҳрига. Рус тилини яхши билсанг керак, болалар уйида ўсган бўлсанг.
– Яхши биламан-у… Россияда бўлмаганман ҳеч қачон.
– Мана энди бўласан-да. “Ҳам тижорат, ҳам зиёрат” деган гапни эшитганмисан. Ҳа, дарвоқе, у ерда сизларни кутиб олишади. Иш билан ҳам таъминлашади. Ишлаб топганинг ўзингники, бу ердаги маошингни ҳам уч ойлигини олдиндан бераман, қолганини хоҳласанг, ўша ерга етказишади, хоҳласанг, шу ерда йиғилиб туради. Қайтиб келганингдан сўнг оласан.
Йигит Миртожибойнинг мақсадини тушунмади.
– Ўша ёқда ишлаб, топган пулимни ўзим олсам… Бу ерда сиз маош беришингизнинг ҳожати йўқ-ку. Ё… ўша ерда қўшимча бирон иш бажариш керакми? – деди йигит Қўшоқбойнинг ўтган кунги гапини эслаб.
– Ростдан ҳам зеҳни ўткир йигит экансан, – деди Миртожибой жилмайиб. – Ҳеч қанақа мураккаб топшириқ йўқ. Фақат ҳозирча битта топшириқ. Бир одамни топиб, юриш-туришини кузатиб бориш керак. Тамом-вассалом! Қолганини кейин гаплашамиз.
– Кечирасиз… Мен… айғоқчилик… Менинг қўлимдан унақа ишлар келмаса керак. Мен… ростини айтсам… армиядалигимда махсус хизмат олий мактабига таклиф этишганида ҳам бормаганман. Чунки шпионликни фақат кинода кўриш яхши. Очиғи, қизиқишим ҳам, хоҳишим ҳам йўқ…
– Мардибой, ука, мен сенга айғоқчи бўл деяётганим йўқ. Борасан, ишлайсан, пул топасан, эркин юраверасан. Бояги одам… У менга яқин киши, унинг бошига ёмон кунлар тушмаслиги учун хабардор бўлиб туришим керак. Буни унинг ўзи ҳам, бошқа биров ҳам билмаслиги даркор. Мақсад – унга бирон зиён-заҳмат етмасин. Кейин… асосий топшириқ бу эмас. У ҳақда кейинроқ гаплашамиз.
Мардибой бир зум ўйланиб қолди. Миясига бир фикр келди.
– Майли, – деди бирдан. – Розиман. Фақат менга ҳам зиён-заҳмат етказмасликка сўз берсангиз…
Миртожибой кулиб юборди.
– Сенга қанақа зиён етиши мумкин? Оббо, Мардибой ука, роса ваҳимачи экансан-ку.
– Ҳар ҳолда… эркакча сўз беринг.
– Эркакча сўзим: сенга ҳеч қанақа жабр етмайди.
Миртожибой шундай деди-ю, йигитнинг нимадан қўрқаётганини тушунди.
– Сен агар… тунов кунги хизмат ҳақида бировга айтиб қўйишимдан қўрқиб, мени узоққа жўнатяпти деб ўйлаётган бўлсанг, адашасан…
Мардибой чиндан ҳам шунақа деб ўйлаётганди. Унинг миясига ҳатто: “Узоққа юбориб, ўша ёқда гумдон қилишмоқчи”, деган фикр ҳам келганди. Шу боис: “Ҳамонки гумдон қилишмоқчи экан, рози бўлиб ўша томонларга борай, эҳтимол омадим келиб, қочиб қутулиб кетарман”, деган ўй билан розилик билдирганди. Марди ўша кунги “икки соатлик куёв”лик воқеасининг асл моҳиятини билмасди. У: “Куёв қарироқ киши бўлса керак. Шунинг учун даврага чиқиб ўтиришга уялди”, деб қўя қолганди. Чунки ҳаётда бундай воқеалар анча-мунча учраб туради-ю…
– Мана бу уч минг доллар уч ойлик маошинг ва йўл харажати. Эртадан бошлаб ишни тезроқ тугатиб, йўлга чиқиш ҳаракатини қил. Жўнаш олдидан мана бу рақамга қўнғироқ қиласан. – Миртожибой Мардига пул ва телефон рақами ёзилган кичкина қоғозча узатди. – Тушунарлими?
– Тушунарли.
НОЗИМ ВА МАРДИ
Марди Самара шаҳрига келиб, бир бойнинг қурилишида иш бошлаганига ҳам бир ойча бўлиб қолди. Аммо ҳали Нозимни топгани йўқ. Шаҳар катта. Ўзбекистондан келганлар кўп. Марди уларнинг анчаси билан танишди. Бироқ улар орасида Нозим йўқ эди. Марди унинг исмини айтиб ё Миртожибойдан олган расмини кўрсатиб, ошкора қидиришга жазм этолмади. Сир ошкор бўлишидан қўрқди. Шунчаки, “Ўзбекистонликлар қаерда ишлайди?” дея суриштириб юрди. Ҳадеганда топавермади. Агар бир тасодиф ёрдам бермаганида, эҳтимол ҳали яна анча сарсон бўлишига тўғри келарди. Аслида бу воқеани тасодиф дейиш ҳам қийин. Чунки Марди самаралик бой Дмитрий Фёдорович Якубовский билан эртами-кечми, барибир қачондир учрашарди. Чунки…
Дарвоқе, олдин Якубовский билан танишайлик.
* * *
Самара шаҳрининг унча катта бўлмаса-да, анчайин гавжум бўлган бозорларидан бири. Директорнинг хонасида бозорнинг янги раҳбари таништирилмоқда. Шаҳар маъмурияти вакилининг қисқагина нутқида унинг фақат ижобий фазилатлари баён этилди.
– Дмитрий Фёдорович Якубовский – собиқ ҳарбий. Махсус қўшинларда хизмат қилган. Истеъфодаги майор. Хизматдан сўнг хусусий қўриқчилик фирмасини бошқарган. Фирма шаҳардаги бир неча банклар, тижорат ташкилотлари хавфсизлигини таъминлашда жонбозлик кўрсатган. Ўйлайманки, ушбу тажрибали, ҳалол инсон бозорда тартиб ўрнатади. Унинг оиласи катта эмас. Хотини ва бир қизи бор.
Маъмурият вакили, табиийки, Якубовскийнинг шаҳардаги уюшган жиноий гуруҳлар билан дўстона муносабати ҳақида ҳеч нарса демади. Айни пайтда бунинг ҳожати ҳам йўқ эди. Чунки кеча шаҳар маъмурияти бошлиғи ҳузурида бўлган суҳбатда Дмитрий Фёдорович улар билан алоқасини батамом узганлиги, энди сидқидилдан элу юртга хизмат қилажаги ҳақида қасамёд қилган. Бинобарин, ўтган ишга саловат. Эски гапларни қўзғаб ўтиришнинг нима кераги бор…
Табрик ва тилаклардан сўнг оз-оздан ичкилик ичилгач, ходимлар тарқалиб, вакил жўнаб кетди. Якубовский хизмат вазифасини бажаришга киришди.
– Қабулхонада қизингиз кутиб ўтирибди, – деди котиба қиз телефон орқали.
– Айтинг, кирсин…
Амелия ёлғиз эмасди. У билан бирга ўзбекистонлик Нозим исмли йигит ҳам кирди.
– Табриклайман дадажон, – деди Амалия.
– Раҳмат қизим, – деди Якубовский. – Салгина сабр қилиб, кечқурун уйда табрикласанг ҳам бўларди.
– Кечгача кутишга вақт йўқ. Нозимни сенга таништириб ўтирмайман. Уни биласан. Илгари кўришгансизлар. У ҳам сени табрикламоқчи.
– Қутлуғ бўлсин, – деди Нозим.
– Раҳмат.
– Нозимнинг онаси, опаси ва поччаси ҳам кўчиб келишган. Уларни ишга жойлаштириш керак, – деди Амалия. – Онаси у ёқда Нозим билан бозорда савдо қилишган. Поччаси ҳам бозорда ишлаган, тажрибаси бор. Шунга… уларни шу бозорга жойлаш керак.
– Ҳм, – деди Якубовский сал энсаси қотиб. – Жойлаш керак бўлса, жойла… агар бу сенинг қўлингдан келса.
– Дадажон, нега энсанг қотади. Сен директор бўлганингдан кейин нега энди менинг қўлимдан келмас экан? Жойлайман-да. Нима, биттаю битта қизингнинг яқин одамига иш топилмайдими?
– Ҳали сен… шунчалик яқин бўлиб кетдингларми? Тўй қилмасдан, турмуш қурмасдан-а?
– Кечирасиз, – деди гапга аралашиб Нозим, – бизнинг ниятимиз жиддий. Шунинг учун оиламизни ҳам кўчириб келдим. Шу ерда яшаб, илдиз ёймоқчимиз.
– Ҳм-м, ундай бўлса яхши. Аммо-лекин сени огоҳлантириб қўяй йигит. Қизимнинг феъли… У эрка ўсган. Тантиқроқ. Сени тўйдириб юбориши мумкин. Хафа қиладиган бўлсанг, соғ қўймайман. Чидайсанми?
– Чидайман, – деди Нозим ўйлаб ҳам ўтирмасдан. – Уни қаттиқ яхши кўраман.
– У-чи, у ҳам сени яхши кўрармикан? – деб сўради Якубовский қизига қараб. – Ё бу гал ҳам…
– Дада-а, майда гап бўлмасанг-чи, – деди Амалия ўпкалаган оҳангда.
– Бўпти, – деди Якубовский Нозимга қараб. – Эртадан эътиборан сеникиларга бозордан битта жой беришади. Аммо… ўзинг нима иш қилмоқчисан? Ўзинг ҳам бозорда ўтирмассан ҳар ҳолда?
– Онам ўтиради. Шунинг учун бизга… иккита жой керак. Ахир опамнинг оиласи бошқа…
– Онасига бошқа жой бериш керак, – деди Амалия гапга аралашиб, қатъий оҳангда. – “Зим”га эса (у Нозимни шунақа деб чақиради), бозордан бирор иш топилар? Чекчилик, омборчилик?
– Бўпти, ўйлашиб кўрармиз. Ҳозирча битта жойда бошлаб туринглар, – деди Якубовский. У қизининг бу қадар жон куйдираётганига қараб: “Бу сафар чиндан нияти жиддийга ўхшайди, зора шу йигит билан турмуш қуриб, бироз босилса. Лекин бу йигит Амалиянинг олдинги “саргузашт”ларидан хабардормикан?” – деб ўйлади. Икки-учтаси билан ишқибозлик қилиб юриб, биттасининг ўлимига, иккинчисининг қамалишига сабаб бўлганини билармикан? Дарвоқе, бу йигитнинг ўзи ким? Таги қанақа, орқаси тозами? Бир гал Амалия: “Зим етим ўсган, унга ўзинг оталик қилсанг, садоқатли қул бўлиб хизмат қилади”, деганди. Эҳтимол, бу шумтака қизга ҳам бу йигит эрликдан кўра… беминнат дастёр сифатида кўпроқ керакдир? Нима бўлгандаям, уни қўлдан чиқармаган маъқул. Яхши бўлса ўзига фойда. Аксинча бўлса, чиқитга чиқиб кетаверади.
