Общий курс турецкого языка. Часть 2 (В1-В2). 9 138 слов
Упражнение 8 (перевод на русский)
Прочитайте рассказ, переведите его на русский язык.
Cumartesi ve Pazar günleri hariç her gün oğlum Huanito Oliva Morales, evimizden iki adım ötede okula gitmek zorunda.
Genellikle Huanito kendini uyandırır, sonra yüzünü yıkar, giyinir, saçını tarar, kahvaltı yapar ve okula gider. Sonra öğleden sonra yaklaşık birde okul odası yemek yer.
Öğleden sonra saat dört civarında, her zaman okuldan döner, ödevlerini yapar, birçok arkadaşıyla birlikte temiz havada birkaç saat yürür ve televizyon izlemek, dinlenmek veya bilgisayar başında birkaç saat çalışmak için eve döner.
Sonuçta, o bir programcı olmak istiyor ve şimdiden üniversiteye girmeye hazırlanıyor.
Ama dün gece saat 23:00’de (on birde) bilgisayarında yeni bir program hazırladığı için her zamanki gibi yatağa gitmedi. Gecenin çoğunu uyumadı.
Mantıklı ki bugün onun için her zamanki gibi uyanıp yataktan kalkması çok zordu.
Huan’ın böyle problemli günlerinde, ben çalar saat olarak çalışırım. Bunun çok külfetli bir iş olduğunu söyleyebilirim. Ama ne yapmalı, hayat böyle!
Şuna benziyor: sabah yedi buçukta oğlumun odasında çalar saat çalıyor. Ama odada her şey sessiz. Tepki yok. Huanito uyuyor.
Ben diyorum:
– Huanito, zaten yedi buçuk. Lütfen ayağa kalk.
Huanito tepki vermiyor, sessiz.
Biraz sonra söylüyorum:
– Huan, lütfen, saat sekize yirmi beş var. Ayağa kalk!
Huan cevap veriyor:
– U…!
Ona söylüyorum:
– Huan, şimdi artık saat sekize yirmi var. Kalk yoksa geç kalacaksın!
Huan cevap veriyor:
– U…, pekala…, evet…
Ona söylüyorum:
– Saat sekize on var, Huan. Şimdi kalk!
Huan cevap veriyor:
– Evet, evet, ben zaten kalkıyorum…
Bu bir yalan, kalkmıyor, kalkmayı bile düşünmüyor, gözleri kapalı yatağında.
Ona söylüyorum:
– Huan, saat sekize beş var. Kalk!
Huan cevap veriyor:
– Evet, şimdi, şimdi kalkıyorum!
Ve bu sefer aynı zamanda bir yalan. O da kalkmıyor, yatakta ama artık tepki veriyor. Bu iyi!
Ona söylüyorum:
– Juan, lütfen, şimdiden saat sekiz! Şimdi kalk!
Sonunda çocuk yataktan kalktı.
Önce banyoya koşuyor, sonra şimşekle mutfağa koşuyor ve sonunda benimle vedalaştıktan sonra evden koşarak koşuyor ve okula gidiyor.
Причастие настоящего-прошедшего времени – (y) en (– (y) an)
Причастие настоящего-прошедшего времени – (y) en / – (y) an – один из наиболее часто встречающихся в турецком языке аффиксов. Аналогично тому, как аффиксы – li/ – siz преобразуют существительные в прилагательные, аффикс -en (-yen) / -an (-yan) образует причастия от глаголов и обозначает закончившееся или продолжающееся действие, отвечая на вопросы «какой? какая? какое? какие?»:
Gözlük-lü adam, genel müdür tarafından denetim için görevlendirilmiş. – Мужчина в очках – (стало быть) человек, назначенный генеральным директором для проведения аудита.
Müdürle konuş-an adam, genel müdür tarafından denetim için görevlendirilmiş. – Человек, разговаривающий с менеджером, (говорят) был назначен генеральным директором для проведения аудита.
После причастия на – (y) en / – (y) an, то есть глагольной основы с аффиксом – (y) en / – (y) an, употребляется согласующееся с этим причастием (глаголом) подлежащее:
Şirketin son ürününü tanıt-an müdür, «Bu, yüzyılın en önemli icadıdır.» dedi. – Директор, выступавший (выступая) с презентацией последнего (нового) продукта, сказал: «Это – одно из самых важных изобретений столетия».
Если аффикс – (y) en / – (y) an присоединяется к глаголу, согласующемуся с притяжательным изафетом, то образованное причастие, в зависимости от смысла, можно поместить как перед определением (зависимым словом), так и перед определяемым (главным словом):
Köpeğ-in yavru-su öl-dü. – У собаки умер щенок.
Köpeğ-in öl-en yavru-su belediye ekipleri tarafından götürüldü. – Мертвого щенка (той) собаки забрала бригада санитарной службы города.
Yavrusu öl-en köpek, sabaha kadar kıpırdamadan yavrusunun başında bekledi. – Собака, у которой умер щенок, до самого утра сидела (букв. ждала) рядом с ним в неподвижности.
Аффикс – (y) en / – (y) an может использоваться с глагольными аффиксами любого залога:
Yeni aç-ıl-an sağlık ocağı modern hastane malzemeleri ile donatıldı. – Открывающаяся (новая) поликлиника оснащена современным медицинским оборудованием (принадлежностями).
Упражнение 9 (64 слова и идиомы)
1) Анализ структуры предложения:
Deniz tarafında bulunan (тот, который находился ближе к морю) şişmanca (довольно крупным), açık kumral saçlı (со светло-каштановыми волосами), beyaz yüzlü (со светлым лицом) bir delikanlıydı (парнем был). (Сабахаттин Али «Дьявол, который внутри нас»)
Deniz tarafında bulunan (деепричастный оборот из группы подлежащего) şişmanca (определение подлежащего), açık kumral saçlı (определение подлежащего), beyaz yüzlü (определение подлежащего) bir delikanlıydı (подлежащее в прошедшем категорическом времени = буфер -у- + афф. времени).
2) Задания:
Поставьте слова, после которых стоят две точки (..), в нужную форму.
1. Deniz taraf.. (3 л. ед. ч. + буфер перехода в падежи для 3-х лиц + местный пад.) bulunmak.. (причастие настоящего-прошедшего вр. -an/– en) (тот, который находился ближе к морю) şişmanca (довольно крупным), açık kumral saçlı (со светло-каштановыми волосами), beyaz yüzlü (со светлым лицом) bir delikanlı.. (буфер -у- + прошедшее категорическое вр.) (был парнем).
2. Pencere taraf.. (3 л. ед. ч. + буфер перехода в падежи для 3-х лиц + местный пад.) bulunmak.. (причастие настоящего-прошедшего вр. -an/– en) (та, что находилась ближе к окну) şişmanca (довольно крупной), kıvırcık kahverengi saçlı (с кудрявыми каштановыми волосами), solgun yüzlü (бледным лицом) bir kadın.. (прошедшее категорическое вр.) (была женщиной).
3. Çıkış taraf.. (3 л. ед. ч. + буфер перехода в падежи для 3-х лиц + местный пад.) bulunmak.. (причастие настоящего-прошедшего вр. -an/– en) (тот, который находился ближе к выходу) orta boylu (среднего роста), düz sarı saçlı (с прямыми светлыми волосами), bronz tenli (с загорелым лицом) bir adam.. (прошедшее категорическое вр.) (был мужчиной).
4. Giriş taraf.. (3 л. ед. ч. + буфер перехода в падежи для 3-х лиц + местный пад.) bulunmak.. (причастие настоящего-прошедшего вр. -an/– en) (та, которая находилась ближе к входу) uzun sarı saçlı (с длинными русыми волосами), esmer yüzlü (со смуглым лицом), yaklaşık on yaş.. (мн. ч. +3 л. ед. ч. + буфер перехода в падежи для 3-х лиц + местный пад.) (примерно лет десяти) bir kız.. (прошедшее категорическое вр.) (была девочкой).
5. Araba tarafında bulunmak.. (причастие настоящего-прошедшего вр. -an/– en) (тот, который находился ближе к машине) kısa kızıl saçlı (с короткими рыжими волосами), kırmızı yüzlü (румяным лицом), beş yaş.. (мн. ч. +3 л. ед. ч. + буфер перехода в падежи для 3-х лиц + местный пад.) (пяти лет) bir çocuk.. (прошедшее категорическое вр.) (был мальчиком).
Составьте 5 своих предложений по схеме, предложенной выше.
Ключ к упражнению 9
Ключом к упражнению 9 является упражнение 10.
Упражнение 10 (перевод на русский)
1. Deniz tarafında bulunan şişmanca, açık kumral saçlı, beyaz yüzlü bir delikanlıydı.
2. Pencere tarafında bulunan şişmanca, kıvırcık kahverengi saçlı, solgun yüzlü bir kadındı.
3. Çıkış tarafında bulunan orta boylu, düz sarı saçlı, bronz tenli bir adamdı.
4. Giriş tarafında bulunan uzun sarı saçlı, esmer yüzlü, yaklaşık on yaşlarında bir kızdı.
5. Araba tarafında bulunan kısa kızıl saçlı, kırmızı yüzlü, beş yaşlarında bir çocuktu.
Упражнение 11
Составьте не менее 6 предложений по таблице ниже.
Прилагательные, образованные от существительных и прилагательных, обозначающие языки от существительных, обозначающих национальность, с безударными аффиксами – ca2 (-ca, -ce), -ça2 (-ça, -çe)
Türk (турок) – Turkçe (турецкий язык)
Rus (русский – Rusça (русский язык)
İtalyan (итальянец) – İtalyanca (итальянский язык)
İspanyol (испанец) – İspanyolca (испанский язык)
Aleman (немец) – Alemanca (немецкий язык)
Это правило – общее.
Упражнение 12
Образуйте прилагательные c безударными аффиксами – ca2 (-ca, -ce), -ça2 (-ça, -çe) от следующих существительных, переведите на русский язык. Измените каждое, полученное существительное по лицам, следуя модели.
Модель: Türk (турок) – Turkçe (турецкий язык)
Türk (турок)
Rus (русский)
İtalyan (итальянец)
İspanyol (испанец)
Aleman (немец)
Ключ к упражнению 12
Образуйте прилагательные c безударными аффиксами – ca2 (-ca, -ce), -ça2 (-ça, -çe) от следующих глаголов, переведите на русский язык. Измените каждое, полученное существительное по лицам, следуя модели.
Türk (турок) – Turkçe (турецкий язык)
Rus (русский) – Rusça (русский язык)
İtalyan (итальянец) – İtalyanca (итальянский язык)
İspanyol (испанец) – İspanyolca (испанский язык)
Aleman (немец) – Alemanca (немецкий язык)
Упражнение 13 (перевод на русский)
Türk – Turkçe
Rus – Rusça
İtalyan – İtalyanca
İspanyol – İspanyolca
Aleman – Alemanca
Упражнение 14 (сводный перевод на русский – 735 слов)
1.
Ocak ayında İspanya’ya gidecekmişim.
Şubat ayında yabancı bir şirkette çalışacakmışsın.
Mart ayında bu adam bu konferans için tercüman olarak çalışacakmış.
Nisan ayında Akdeniz kıyısında bir ev alacakmışız.
Mayıs ayında kır evimize gelecekmişsiniz.
Haziran ayında yeni bir şirket açacakmışlar.
2.
Ocak ayında İspanya’ya gidmeyecekmişim.
Şubat ayında yabancı bir şirkette çalışmayacakmışsın.
Mart ayında bu adam bu konferans için tercüman olarak çalışmayacakmış.
Nisan ayında Akdeniz kıyısında bir ev almayacakmışız.
Mayıs ayında kır evimize gelmeyecekmişsiniz.
Haziran ayında yeni bir şirket açmayacakmışlar.
3.
Ocak ayında İspanya’ya gidecek miymişim?
Şubat ayında yabancı bir şirkette çalışacak mıymışsın?
Mart ayında bu adam bu konferans için tercüman olarak çalışacak mıymış?
Nisan ayında Akdeniz kıyısında bir ev alacak mıymışız?
Mayıs ayında kır evimize gelecek miymişsiniz?
Haziran ayında yeni bir şirket açacaklar mıymış?
1. Deniz tarafında bulunan şişmanca, açık kumral saçlı, beyaz yüzlü bir delikanlıydı.
2. Pencere tarafında bulunan şişmanca, kıvırcık kahverengi saçlı, solgun yüzlü bir kadındı.
3. Çıkış tarafında bulunan orta boylu, düz sarı saçlı, bronz tenli bir adamdı.
4. Giriş tarafında bulunan uzun sarı saçlı, esmer yüzlü, yaklaşık on yaşlarında bir kızdı.
5. Araba tarafında bulunan kısa kızıl saçlı, kırmızı yüzlü, beş yaşlarında bir çocuktu.
Cumartesi ve Pazar günleri hariç her gün oğlum Huanito Oliva Morales, evimizden iki adım ötede okula gitmek zorunda.
Genellikle Huanito kendini uyandırır, sonra yüzünü yıkar, giyinir, saçını tarar, kahvaltı yapar ve okula gider. Sonra öğleden sonra yaklaşık birde okul odası yemek yer.
Öğleden sonra saat dört civarında, her zaman okuldan döner, ödevlerini yapar, birçok arkadaşıyla birlikte temiz havada birkaç saat yürür ve televizyon izlemek, dinlenmek veya bilgisayar başında birkaç saat çalışmak için eve döner.
Sonuçta, o bir programcı olmak istiyor ve şimdiden üniversiteye girmeye hazırlanıyor.
Ama dün gece saat 23:00’de (on birde) bilgisayarında yeni bir program hazırladığı için her zamanki gibi yatağa gitmedi. Gecenin çoğunu uyumadı.
Mantıklı ki bugün onun için her zamanki gibi uyanıp yataktan kalkması çok zordu.
Huan’ın böyle problemli günlerinde, ben çalar saat olarak çalışırım. Bunun çok külfetli bir iş olduğunu söyleyebilirim. Ama ne yapmalı, hayat böyle!
Şuna benziyor: sabah yedi buçukta oğlumun odasında çalar saat çalıyor. Ama odada her şey sessiz. Tepki yok. Huanito uyuyor.
Ben diyorum:
– Huanito, zaten yedi buçuk. Lütfen ayağa kalk.
Huanito tepki vermiyor, sessiz.
Biraz sonra söylüyorum:
– Huan, lütfen, saat sekize yirmi beş var. Ayağa kalk!
Huan cevap veriyor:
– U…!
Ona söylüyorum:
– Huan, şimdi artık saat sekize yirmi var. Kalk yoksa geç kalacaksın!
Huan cevap veriyor:
– U…, pekala…, evet…
Ona söylüyorum:
– Saat sekize on var, Huan. Şimdi kalk!
Huan cevap veriyor:
– Evet, evet, ben zaten kalkıyorum…
Bu bir yalan, kalkmıyor, kalkmayı bile düşünmüyor, gözleri kapalı yatağında.
Ona söylüyorum:
– Huan, saat sekize beş var. Kalk!
Huan cevap veriyor:
– Evet, şimdi, şimdi kalkıyorum!
Ve bu sefer aynı zamanda bir yalan. O da kalkmıyor, yatakta ama artık tepki veriyor. Bu iyi!
Ona söylüyorum:
– Juan, lütfen, şimdiden saat sekiz! Şimdi kalk!
Sonunda çocuk yataktan kalktı.
Önce banyoya koşuyor, sonra şimşekle mutfağa koşuyor ve sonunda benimle vedalaştıktan sonra evden koşarak koşuyor ve okula gidiyor.
Türk – Turkçe
Rus – Rusça
İtalyan – İtalyanca
İspanyol – İspanyolca
Aleman – Alemanca
Nihayet
Çünkü (потому что)
Galiba (должно быть)
Şey (вернее),
Tabii (конечно),
Hatta (даже)
1. Deniz tarafında bulunan şişmanca, açık kumral saçlı, beyaz yüzlü bir delikanlıydı.
2. Pencere tarafında bulunan şişmanca, kıvırcık kahverengi saçlı, solgun yüzlü bir kadındı.
3. Çıkış tarafında bulunan orta boylu, düz sarı saçlı, bronz tenli bir adamdı.
4. Giriş tarafında bulunan uzun sarı saçlı, esmer yüzlü, yaklaşık on yaşlarında bir kızdı.
5. Araba tarafında bulunan kısa kızıl saçlı, kırmızı yüzlü, beş yaşlarında bir çocuktu.
1. Akşam saat üçten beşe kadar burada çalışıyor olacağım.
2. Yarın bütün sabah denizde güneşleniyor olacaksın.
3. Annesi yarından sonraki gün arkadaşıyla birkaç saat telefonda konuşuyor olacak.
4. Pazartesi günü üniversitede birkaç saat sınavlara giriyor olacağız.
5. Salı akşamı sahil boyunca birkaç saat yürüyor olacaksınız.
6. Ali ve Ahmet Çarşamba öğleden sonra spor salonunda birkaç saat egzersiz yapıyor olacaklar.
1. Yarın o saatlerde çalışıyor olacağım.
2. Dünyanın her yerinden ticaretle uğraşıyor olacaksın.
3. İnanın bana, pazartesi günü herkes bunu konuşuyor olacak.
4. Yarın yeni bir yıla giriyor olacağız.
5. Belki bir veya iki ayda, yürüyor olacaksınız – belki de daha yakın.
6. Çiçek dansı yapıyor olacaklar.
1. Patronum bir iş gezisinden dönene kadar burada çalışmış olacağım.
2. Yarın iş günü başlayana kadar denizde güneşlenmiş olacaksın.
3. Gümüş Çağı dizisi başlayana kadar annesi arkadaşıyla telefonda konuşmuş olacak.
4. Tatil başlayana kadar üniversitede sınavlara girmiş olacağız.
5. Salı akşamı arkadaşlarınız gelene kadar sahil boyunca yürümüş olacaksınız.
6. Ali ve Ahmet Çarşamba öğleden sonra antrenörleri gidene kadar spor salonunda çalışmış olacaklar.
1. Önümüzdeki Nisan burada 10 yıl çalışmış olacağım.
2. Ethan, Moreau ile savunmasız görüşmüş olacaksın.
3. En azından konuşmuş olacak.
4. Dergimiz elinize ulaştığında yeni bir yıla girmiş olacağız.
5. Bu şekilde siz daha farkına varmadan kilometrelerce yürümüş olacaksınız.
6. DiCaprio da Pitt de Tarantino ile 2. (ikinci) kez çalışmış olacaklar.